مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

علم صحبت اسلامی نیز نخستین توشه در‌این جامع صورت گرفت و کم کم تکامل یافت و براین اساس اولیه مذهب کلامی در اسلام به وجود آمد که نقش عمده‌ای در تحولات علمی، سیاسی، دینی و کلامی این عصر و بعدازظهر نخستین عباسی بر جا بنیان؛ به نحوی که جامع بصره، از آن فرصت تا اوایل قرن چهارم هجری تحت عنوان یکی‌از فعال‌ترین مرکزها فرهنگی دانا اسلام، خاستگاه محدّثان، فلاسفه و متکلّمان بزرگی شد که هر کدام به نوبه‌ی خویش سهم بزرگی در تحولات علمی قرن ها اول داشته‌اند.
می بایست خاطر نشان کرد فعالیتهای آموزشی درین جامع در بعد از ظهر اموی، فقط به مشاجره و تحقیق در مورد مسائل نحوی و کلامی محصور نمیشد، بلکه فقه اسلامی، تعبیر و تفسیر، قرآن و خبر ها نیز برای مثال علومی بود که رسما در آنجا درس دادن می شد. از بزرگانی که در بعدازظهر اموی در بصره می‌زیسته‌اند می‌اقتدار از حسن بصری، ابن سیرین، (42) جعفر بن‌الحسن، (43) جابر بن یزید ازدی، رفیع بن مهران، عبدالله بن زید اسدی، مسلم بن یسار (44) و قتاده بن دعامه سدوسی (45) اسم موفقیت.
2. جامع کوفه:
پیش از سفر امام علی (علیه السلام) به کوفه، عبدالله بن مسعود صحابی تبارک نبی (صلی الله علیه و آله و سلم) -در جامع این شهر به عمل یاددادن قرآن و احکام اسلامی اشتغال داشت. قدمت به هنگام اعزام ابن‌مسعود، به عموم کوفه اینگونه نوشت: «انی قد بعثت الیکم عمار بن یاسر امیرا و عبدالله بن مسعود معلما و وزیرا و هما اینجانب النجباء اینجانب مسجد النبی کوهسنگی مشهد اصحاب محمد اینجانب اهل بدر فاقتدوا بهما و اسمعوا قد آثرتکم بعبدالله بن مسعود علی نفسی.» (46)
عبدالله بن مسعود بعد از عزیمت به کوفه در منزلی در جنب این شهر اقامت گزید. (47) از علم آموختگان مدرسه علمی ابن‌مسعود در کوفه می‌قدرت دانشمندانی زیرا: علقمه‌ی بن‌قیس (م. 62 هـ. ق).، مسروق بن‌اجدع همدانی (م. 63 هـ ق.)، شریح حکم کننده (م. 78 هـ ق.) سعید بن جیبر (م. 95 هـ ق.)، شعبی (م. 104 هـ.ق.) و حبیب بن‌ابی اثبات کاهلی (م. 119 هـ. ق.) را اسم موفقیت. (48) بعداز سفر امیرالمؤمنین (علیه السلام) به کوفه و تعیین این محل تحت رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد عنوان راس حکومت اسلامی از سوی آن حضرت، دامنه‌ی تکان علمی در جامع آن شهر از هر جهت حجم یافت. امام علی (علیه السلام) با استعمال از منبر خلافت در روز ها آدینه و عیدین و در هر مجال مطلوب دیگر، هزاران نفر عرب، اهل ایران، شامی و... را که در جامع کوفه گرد می‌آمدند.عارف و دانشهایی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد که از فرستاده آفریدگار (صلی الله علیه و آله و سلم) آموخته یا این که خویش در زمینه‌ی آنان اندیشیده بود، سود‌مند می‌ایجاد کرد. سیوطی از ابوطفیل ماجرا کرده که اظهار کرد: دیدم علی (علیه السلام‌) را در حالی که خطبه می خواند و می‌اظهار کرد: بپرسید از اینجانب، به آفریدگار قسم و سوگند هیچ چیز وجود ندارد که از اینجانب سؤال نمائید مگر اینکه اینجانب شمارا از آن با خبر کنم و بپرسید از اینجانب، در باب کتاب آفریدگار که به پروردگار قسم هیچ آیه‌ای وجود ندارد مگر اینکه اینجانب میدانم آن آیه در شب نازل شد‌ه‌است یا این که در روز، در دشت فرود آمده یا این که در کوه. (49)
هر یک‌سری زمانه اقامت آن حضرت در کوفه حدود 5 سال بیشتر عدم وجود، ولی همین بازه زمانی کوتاه کافی بود که‌این شهر را به یک کدام از مرکزها گرانقدر علمی و فرهنگی آن زمان بدل سازد. به گفته‌ی ابن ابی الحدید، حدیث و دیگر دانشهای اسلامی از مدرسه امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) به دیگر شهرها و بلاد اسلام شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد رویه یافت و امامان چهار‌گانه‌ی اهل سنّت، کلیه از تعالیم وی سود‌مند شدند. (50) براین اساس و از آن پس، جامع کوفه همواره فرایند پرورش و ترقّی خویش را پیمود و پیوسته حالت خویش را در تاریخ اسلام محافظت کرد.

علم صحبت اسلامی نیز نخستین توشه در‌این جامع صورت گرفت و کم کم تکامل یافت و براین اساس اولیه مذهب کلامی در اسلام به وجود آمد که نقش عمده‌ای در تحولات علمی، سیاسی، دینی و کلامی این عصر و بعدازظهر نخستین عباسی بر جا بنیان؛ به نحوی که جامع بصره، از آن فرصت تا اوایل قرن چهارم هجری تحت عنوان یکی‌از فعال‌ترین مرکزها فرهنگی دانا اسلام، خاستگاه محدّثان، فلاسفه و متکلّمان بزرگی شد که هر کدام به نوبه‌ی خویش سهم بزرگی در تحولات علمی قرن ها اول داشته‌اند.
می بایست خاطر نشان کرد فعالیتهای آموزشی درین جامع در بعد از ظهر اموی، فقط به مشاجره و تحقیق در مورد مسائل نحوی و کلامی محصور نمیشد، بلکه فقه اسلامی، تعبیر و تفسیر، قرآن و خبر ها نیز برای مثال علومی بود که رسما در آنجا درس دادن می شد. از بزرگانی که در بعدازظهر اموی در بصره می‌زیسته‌اند می‌اقتدار از حسن بصری، ابن سیرین، (42) جعفر بن‌الحسن، (43) جابر بن یزید ازدی، رفیع بن مهران، عبدالله بن زید اسدی، مسلم بن یسار (44) و قتاده بن دعامه سدوسی (45) اسم موفقیت.
2. جامع کوفه:
پیش از سفر امام علی (علیه السلام) به کوفه، عبدالله بن مسعود صحابی تبارک نبی (صلی الله علیه و آله و سلم) -در جامع این شهر به عمل یاددادن قرآن و احکام اسلامی اشتغال داشت. قدمت به هنگام اعزام ابن‌مسعود، به عموم کوفه اینگونه نوشت: «انی قد بعثت الیکم عمار بن یاسر امیرا و عبدالله بن مسعود معلما و وزیرا و هما اینجانب النجباء اینجانب مسجد النبی کوهسنگی مشهد اصحاب محمد اینجانب اهل بدر فاقتدوا بهما و اسمعوا قد آثرتکم بعبدالله بن مسعود علی نفسی.» (46)
عبدالله بن مسعود بعد از عزیمت به کوفه در منزلی در جنب این شهر اقامت گزید. (47) از علم آموختگان مدرسه علمی ابن‌مسعود در کوفه می‌قدرت دانشمندانی زیرا: علقمه‌ی بن‌قیس (م. 62 هـ. ق).، مسروق بن‌اجدع همدانی (م. 63 هـ ق.)، شریح حکم کننده (م. 78 هـ ق.) سعید بن جیبر (م. 95 هـ ق.)، شعبی (م. 104 هـ.ق.) و حبیب بن‌ابی اثبات کاهلی (م. 119 هـ. ق.) را اسم موفقیت. (48) بعداز سفر امیرالمؤمنین (علیه السلام) به کوفه و تعیین این محل تحت رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد عنوان راس حکومت اسلامی از سوی آن حضرت، دامنه‌ی تکان علمی در جامع آن شهر از هر جهت حجم یافت. امام علی (علیه السلام) با استعمال از منبر خلافت در روز ها آدینه و عیدین و در هر مجال مطلوب دیگر، هزاران نفر عرب، اهل ایران، شامی و... را که در جامع کوفه گرد می‌آمدند.عارف و دانشهایی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد که از فرستاده آفریدگار (صلی الله علیه و آله و سلم) آموخته یا این که خویش در زمینه‌ی آنان اندیشیده بود، سود‌مند می‌ایجاد کرد. سیوطی از ابوطفیل ماجرا کرده که اظهار کرد: دیدم علی (علیه السلام‌) را در حالی که خطبه می خواند و می‌اظهار کرد: بپرسید از اینجانب، به آفریدگار قسم و سوگند هیچ چیز وجود ندارد که از اینجانب سؤال نمائید مگر اینکه اینجانب شمارا از آن با خبر کنم و بپرسید از اینجانب، در باب کتاب آفریدگار که به پروردگار قسم هیچ آیه‌ای وجود ندارد مگر اینکه اینجانب میدانم آن آیه در شب نازل شد‌ه‌است یا این که در روز، در دشت فرود آمده یا این که در کوه. (49)
هر یک‌سری زمانه اقامت آن حضرت در کوفه حدود 5 سال بیشتر عدم وجود، ولی همین بازه زمانی کوتاه کافی بود که‌این شهر را به یک کدام از مرکزها گرانقدر علمی و فرهنگی آن زمان بدل سازد. به گفته‌ی ابن ابی الحدید، حدیث و دیگر دانشهای اسلامی از مدرسه امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) به دیگر شهرها و بلاد اسلام شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد رویه یافت و امامان چهار‌گانه‌ی اهل سنّت، کلیه از تعالیم وی سود‌مند شدند. (50) براین اساس و از آن پس، جامع کوفه همواره فرایند پرورش و ترقّی خویش را پیمود و پیوسته حالت خویش را در تاریخ اسلام محافظت کرد.