در روایات، آداب و جاری ساختن گوناگون مسجد النبی کوهسنگی مشهد دیگری که جنبه اخلاقی و اجتماعی دارااست و مطلوب روزهای عید و جشن و پایکوبی میباشد گفته شده که به آنان تنها اشاره می‌شود و آن‌گاه مثال ای از احادیث ذکر می‌گردد. این آداب و اجرا عبارتند از: کادو دادن، زینت کردن، شعف کردن، بقیه افراد را خنده رو و قاطرّم نمودن، خرقه تازه و پاکیزه پوشیدن، میهمانی دادن، سپری شد و آشتی کردن، گره گشایی برای دیگر افراد، خیر و خوبی کردن به سایرافراد، جامه و خوراک و غیره به خانه قبیله و نزدیکان پست کردن، پیشرفت دادن به معاش خانواده و برادران، بشارت دادن، استراحت کردن، وام دادن، دوستی کردن، اجتناب از گناه، عقد برادری بستن، مصافحه کردن، صله رحم، اعمال شغل باتقوا و بخشندگی و عطوفت به همدیگر.
روضه خوان طوسی میگوید:
و روی داود آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد بن کثیر الرقی عن ابی هارون عماربن حریز العبدی قال: دخلت علی ابی عبداللّه علیه السلام فی یوم الثامن اینجانب ذی الحجّة فوجدته صائماً، فقال لی: هذا یوم کلان، عظّم اللّه حرمته علی المؤمنین واکمل لهم فیه الدین وتمّم علیهم النعمة وجدّد لهم ما دریافت علیهم اینجانب العهد والمیثاق. فقیل له: ما اجر صوم هذا الیوم قال: انه یوم عید و فرح وسرور و یوم صوم شکراً للّه تبارک، وان صومه یعدل ستین شهراً اینجانب اشهر الحرم….29
و نیز روحانی طوسی درخطبه امیرالمؤمنین آورده میباشد که فرمود:
عُودوا رَحمکُم اللّه آن‌گاه انقضاء مجمعکم بالتوسعة علی عیالکم والبرّ باخوانِنادر والشکر للّه عزّوجلّ علی ما منحکم واجمعوا یجمع اللّه شملکم وتبّار واَیصِلِ اللّه اُلفتکم وتهادوا نِعَمَ اللّه کما اینجانبّأکم بالثّواب فیه علی اضعاف الاعیاد قبله وبعده الا اینجانب مثله والبرّ فیه یُثمر المال ویزید فی العمر والتعاطف فیه یقتضی رحمة اللّه وعَطفه وهیّوا لاخوانکم وعیالکم اینجانب فضله بالجهد اینجانب جودکم وبما تنالُهُ القدرة اینجانب استطاعتکم واظهروا البُشر فیما بینکم والسُرور فی ملاقاتکم والحمد للّه علی ما منحکم وعودوا بالمزید اینجانب الخیر علی اهل التأمل لکم سائوا بکم ضُعفاء نادر فی مأکلکم وما تناله القدرة اینجانب استطاعتکم وعلی حسب امکانکم فالدرهم فیه بمأة الف درهمٍ والمزید اینجانب اللّه عزّوجلّ و صوم هذا الیوم مما ندب اللّه گرانقدر الیه وجعل الجزاء العظیم کفالة عنه حتی لو تعبّد له مخلوق اینجانب العبید فی الشبیبة مِن ابتداء الدنیا الی انقضائها صائماً نهارُها قائما لیلُها اذا اخلص المخلص فی صومه لقصرت الیه روز ها الدنیا عن کفایةٍ و اینجانب اَسْعَفَ أخاهُ مبتدئاً وبرَّهُ راغباً فله کأجْرِ اینجانب صام هذا الیوم وقام لیلةُ ومن فطَّر مؤمناً فی لیلته فکانّما فطر فئاماً وفئاماً یعُدُّها بیده عشرةً فنهض ناهض فقال یا این که امیرالمؤمنین وما الفئام قال مأة الف رسولّ وصدّیق وشهید، فکیف بمن تکفّل عدداً اینجانب المؤمنین والمؤمنات وانا ضمینه علی اللّه تبارک الامان اینجانب الکفر والفقر وان مات فی لیلته وی یومه وی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد بعده الی مثله اینجانب غیر ارتکاب کبیرة فاجره علی اللّه بلندمرتبه ومن استدال لاخوانه واعانهم فانا الضامن علی اللّه ان بقّاه قضاه وان قبضه حمله عنه، واذا تلاقیتم فتصافحوا بالتسلیم وتهانوا النعمة فی هذا الیوم ولُیبلَّغ الحاضر الغائب والشاهد البائن ولیعد الغنّی علی الفقیر والقوی علی الضعیف امرنی پیامبر اللّه بذلک.30
سید بن طاووس درضمن حدیث مفصلی در مداقه و فضیلت غدیر از امام رضا(ع) اینگونه آورده میباشد:
وهو یوم تنفیس الکرب ویوم تحطیط الوزر و یوم الحباء والعطیة ویوم انتشار العلم و یوم البشارة والعید الاکبر و یوم یستجاب فیه الدعا ویوم الموقف العظیم ویوم لیس الثیاب ونزع السواد ویوم الشرط المشروط ویوم نفی الغموم ویوم الصفح عن مذنبی شیعة امیرالمؤمنین وهو یوم السبقة ویوم اکثار الصلاة علی محمد وآل محمد ویوم الرضا ویوم عید اهل بیت محمد ویوم قبول الاعمال ویوم طلب الزیادة ویوم استراحة المؤمنین ویوم المتاجرة ویوم التودّد ویوم الوصول الی رحمة اللّه ویوم التزکیة و یوم شکاف الکبائر والذنوب ویوم العبادة ویوم تفطیر الصائمین، الی ان قال، وهو یوم التبسّم فی وجهه الناس اینجانب اهل الایمان فمن تبسّم فی وجه اخیه یوم الغدیر لحاظ اللّه الیه یوم القیامة بالرحمة وقضی له ألف حاجة بنی له قصراً فی الجنة اینجانب درّة بیضاء ونظّر وجهه وهو یوم الزینة فمن تزیّن لیوم الغدیر غفر اللّه له تک تک شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد خطیئة عملها صغیرة وی کبیرة وبعث اللّه الیه ملائکته یکتبون له الحسنات ویرفعون له الدرجات الی قابل مثل ذلک الیوم.
در روایات، آداب و جاری ساختن گوناگون مسجد النبی کوهسنگی مشهد دیگری که جنبه اخلاقی و اجتماعی دارااست و مطلوب روزهای عید و جشن و پایکوبی میباشد گفته شده که به آنان تنها اشاره می‌شود و آن‌گاه مثال ای از احادیث ذکر می‌گردد. این آداب و اجرا عبارتند از: کادو دادن، زینت کردن، شعف کردن، بقیه افراد را خنده رو و قاطرّم نمودن، خرقه تازه و پاکیزه پوشیدن، میهمانی دادن، سپری شد و آشتی کردن، گره گشایی برای دیگر افراد، خیر و خوبی کردن به سایرافراد، جامه و خوراک و غیره به خانه قبیله و نزدیکان پست کردن، پیشرفت دادن به معاش خانواده و برادران، بشارت دادن، استراحت کردن، وام دادن، دوستی کردن، اجتناب از گناه، عقد برادری بستن، مصافحه کردن، صله رحم، اعمال شغل باتقوا و بخشندگی و عطوفت به همدیگر.
روضه خوان طوسی میگوید:
و روی داود آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد بن کثیر الرقی عن ابی هارون عماربن حریز العبدی قال: دخلت علی ابی عبداللّه علیه السلام فی یوم الثامن اینجانب ذی الحجّة فوجدته صائماً، فقال لی: هذا یوم کلان، عظّم اللّه حرمته علی المؤمنین واکمل لهم فیه الدین وتمّم علیهم النعمة وجدّد لهم ما دریافت علیهم اینجانب العهد والمیثاق. فقیل له: ما اجر صوم هذا الیوم قال: انه یوم عید و فرح وسرور و یوم صوم شکراً للّه تبارک، وان صومه یعدل ستین شهراً اینجانب اشهر الحرم….29
و نیز روحانی طوسی درخطبه امیرالمؤمنین آورده میباشد که فرمود:
عُودوا رَحمکُم اللّه آن‌گاه انقضاء مجمعکم بالتوسعة علی عیالکم والبرّ باخوانِنادر والشکر للّه عزّوجلّ علی ما منحکم واجمعوا یجمع اللّه شملکم وتبّار واَیصِلِ اللّه اُلفتکم وتهادوا نِعَمَ اللّه کما اینجانبّأکم بالثّواب فیه علی اضعاف الاعیاد قبله وبعده الا اینجانب مثله والبرّ فیه یُثمر المال ویزید فی العمر والتعاطف فیه یقتضی رحمة اللّه وعَطفه وهیّوا لاخوانکم وعیالکم اینجانب فضله بالجهد اینجانب جودکم وبما تنالُهُ القدرة اینجانب استطاعتکم واظهروا البُشر فیما بینکم والسُرور فی ملاقاتکم والحمد للّه علی ما منحکم وعودوا بالمزید اینجانب الخیر علی اهل التأمل لکم سائوا بکم ضُعفاء نادر فی مأکلکم وما تناله القدرة اینجانب استطاعتکم وعلی حسب امکانکم فالدرهم فیه بمأة الف درهمٍ والمزید اینجانب اللّه عزّوجلّ و صوم هذا الیوم مما ندب اللّه گرانقدر الیه وجعل الجزاء العظیم کفالة عنه حتی لو تعبّد له مخلوق اینجانب العبید فی الشبیبة مِن ابتداء الدنیا الی انقضائها صائماً نهارُها قائما لیلُها اذا اخلص المخلص فی صومه لقصرت الیه روز ها الدنیا عن کفایةٍ و اینجانب اَسْعَفَ أخاهُ مبتدئاً وبرَّهُ راغباً فله کأجْرِ اینجانب صام هذا الیوم وقام لیلةُ ومن فطَّر مؤمناً فی لیلته فکانّما فطر فئاماً وفئاماً یعُدُّها بیده عشرةً فنهض ناهض فقال یا این که امیرالمؤمنین وما الفئام قال مأة الف رسولّ وصدّیق وشهید، فکیف بمن تکفّل عدداً اینجانب المؤمنین والمؤمنات وانا ضمینه علی اللّه تبارک الامان اینجانب الکفر والفقر وان مات فی لیلته وی یومه وی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد بعده الی مثله اینجانب غیر ارتکاب کبیرة فاجره علی اللّه بلندمرتبه ومن استدال لاخوانه واعانهم فانا الضامن علی اللّه ان بقّاه قضاه وان قبضه حمله عنه، واذا تلاقیتم فتصافحوا بالتسلیم وتهانوا النعمة فی هذا الیوم ولُیبلَّغ الحاضر الغائب والشاهد البائن ولیعد الغنّی علی الفقیر والقوی علی الضعیف امرنی پیامبر اللّه بذلک.30
سید بن طاووس درضمن حدیث مفصلی در مداقه و فضیلت غدیر از امام رضا(ع) اینگونه آورده میباشد:
وهو یوم تنفیس الکرب ویوم تحطیط الوزر و یوم الحباء والعطیة ویوم انتشار العلم و یوم البشارة والعید الاکبر و یوم یستجاب فیه الدعا ویوم الموقف العظیم ویوم لیس الثیاب ونزع السواد ویوم الشرط المشروط ویوم نفی الغموم ویوم الصفح عن مذنبی شیعة امیرالمؤمنین وهو یوم السبقة ویوم اکثار الصلاة علی محمد وآل محمد ویوم الرضا ویوم عید اهل بیت محمد ویوم قبول الاعمال ویوم طلب الزیادة ویوم استراحة المؤمنین ویوم المتاجرة ویوم التودّد ویوم الوصول الی رحمة اللّه ویوم التزکیة و یوم شکاف الکبائر والذنوب ویوم العبادة ویوم تفطیر الصائمین، الی ان قال، وهو یوم التبسّم فی وجهه الناس اینجانب اهل الایمان فمن تبسّم فی وجه اخیه یوم الغدیر لحاظ اللّه الیه یوم القیامة بالرحمة وقضی له ألف حاجة بنی له قصراً فی الجنة اینجانب درّة بیضاء ونظّر وجهه وهو یوم الزینة فمن تزیّن لیوم الغدیر غفر اللّه له تک تک شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد خطیئة عملها صغیرة وی کبیرة وبعث اللّه الیه ملائکته یکتبون له الحسنات ویرفعون له الدرجات الی قابل مثل ذلک الیوم.
آرایه ها و تزیینات در معماری مسجد