ناصرخسرو قبادیانى، مورخ و جهانگرد پر اسم و رسم، خویش ناظر تایپ کردن قراردادها و تهیه و تنظیم اسناد بود و این امور را از کار هاى پررونق مسجد قدمت خویش اذعان کرد. بانک یا این که دارالمال، معمولاً روى چندین ردیف غیر وابسته در اواسط مسجد ساخته مىشد تا از کلیه جهت در معرض روئت کرد باشد و تماماً مراقبت گردد. خلال بیتالمال مسلمانها، مسجد النبی کوهسنگی مشهد اهالى محل یا این که شهر، اشیاىقیمتى خویش را به آنجا مىسپردند. بازرگانان هنگام سفر هاى خویش که اکثر زمان ها به درازا مىکشید، اموال گرانبها خویش را در بانک به ودیعه مىگذاشتند و بعد از برگشت پس مىگرفتند.
از سایر خدماتى که در موضوع اقتصادى در طول نبی پروردگار(ص) در مسجد شکل مىگرفت، پخش یاری هاى مالى بین مسلمان ها بود. در آن مجال هرگاه مالى از حوزهاى به مدینه مىرسید آن را به مسجد نبی(ص) مىآوردند و با حیث آن حضرت دربین عموم تقسیم مىشد.
این امرها و قانون ها محصل اسلام در صورتگیرى اجتماعى سیاسى و اقتصادى دولت ها مؤثر بوده میباشد، رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد چنانکه تا قرنها، بیشتر کارهاى شهرهاى اسلامى بر مدار یک مسجد با شرایط مرکزى اجرا مىگرفت و مساجد به ویژه مسجد جامع به شهرهاى اسلامى فیساى به طور کاملً معلوم مىاعطا کرد، این نقش کانونى(مسجد جامع و بازار با محلههایش) همواره منشأ تحرکهاى اجتماعى، سیاسى و اقتصادى در اسلام و نیز رابطه ها مجاورت پژوهشگران با طبقه میانگین شهرى بوده میباشد.
سرویس ها در میان مساجد و بازرگانان متقابل بوده میباشد. یعنى همچنانکه مسجد در امراقتصادى به یاری تاجران و بازرگانان شتافت، بازرگانان نیز نقش مهمى در پیشرفت اسلام وساخت مساجد در مسیر تکان و دیگر مرزوبومهاى بدور دست داشتند.
«ونساى مونتاى» دانشمند فرانسوى مىگوید: این نیز نحوه بازرگانان مسلمان درسرزمینهایى بود که در شرق هندوستان قرار داشت. در شرایطیکه کاروان هاى بازرگانان مسلمان دریک محل چندبار فرود مىآمدند، در آنجا مسجدى مىساختند تا محل تجمّع آنها باشد. چیزى نمىسپری شد که عموم محل بدین مسجد روى مىآوردند و به اسلام مىگرویدند. آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد راههاى بازرگانى، خط مش هاى اسلام در آسیا بود؛ چنانکه در آفریقا نیز خط مش اسلام همینطوربود.
- تحقیق اثر ها آموزشی مسجد
از استارت اسلام، مسجد تحت عنوان یک مقر آموزشی، کاربردهای گوناگونی داشته میباشد. در سال های استارت بعثت، با وجود جو اختناق و وضعیت رنج که بر مکه حکم دهنده بود، رسول(ص) در دورانی، یاران خود را در مسجدالحرام گرد میاورد. برای آن ها قرآن میخواند و واجبات و محرمات الهی را به آن ها یادگرفتن می بخشید. شماره تلفن مسجد انبی کوهسنگی مشهد اینگونه نشست هایی در مسجد، گاه به مناظره و خاطرنشان کرد و گوهای زمانبر علمی با سران قریش می انجامید.
بعد از مهاجرت نبی به مدینه و ساختن مسجدالنبی، فصل نوینی در کار های آموزشی مسجد استارت شد. رسول(ص) بیشتر بعداز نماز صبح و عشا به سخنرانی و اذعان کرد و گوهای علمی می پرداخت. این گردهمایی ها با حضور مردان و زنان مسلمان برپا میشد کهاین ازآشکارترین جلوه های آموزشی مسجد در مدینه بود. تعبیروتفسیر قرآن و کلام اعلام کردن پیرامون معانی آن، قسمت در خور توجهی از سخنرانی های نبی(ص) را تشکیل می بخشید. ضمن گردهمایی های سخنرانی رسول، کلاس های آموزشی گوناگونی نیز در مسجد تشکیل میشد.
ناصرخسرو قبادیانى، مورخ و جهانگرد پر اسم و رسم، خویش ناظر تایپ کردن قراردادها و تهیه و تنظیم اسناد بود و این امور را از کار هاى پررونق مسجد قدمت خویش اذعان کرد. بانک یا این که دارالمال، معمولاً روى چندین ردیف غیر وابسته در اواسط مسجد ساخته مىشد تا از کلیه جهت در معرض روئت کرد باشد و تماماً مراقبت گردد. خلال بیتالمال مسلمانها، مسجد النبی کوهسنگی مشهد اهالى محل یا این که شهر، اشیاىقیمتى خویش را به آنجا مىسپردند. بازرگانان هنگام سفر هاى خویش که اکثر زمان ها به درازا مىکشید، اموال گرانبها خویش را در بانک به ودیعه مىگذاشتند و بعد از برگشت پس مىگرفتند.
از سایر خدماتى که در موضوع اقتصادى در طول نبی پروردگار(ص) در مسجد شکل مىگرفت، پخش یاری هاى مالى بین مسلمان ها بود. در آن مجال هرگاه مالى از حوزهاى به مدینه مىرسید آن را به مسجد نبی(ص) مىآوردند و با حیث آن حضرت دربین عموم تقسیم مىشد.
این امرها و قانون ها محصل اسلام در صورتگیرى اجتماعى سیاسى و اقتصادى دولت ها مؤثر بوده میباشد، رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد چنانکه تا قرنها، بیشتر کارهاى شهرهاى اسلامى بر مدار یک مسجد با شرایط مرکزى اجرا مىگرفت و مساجد به ویژه مسجد جامع به شهرهاى اسلامى فیساى به طور کاملً معلوم مىاعطا کرد، این نقش کانونى(مسجد جامع و بازار با محلههایش) همواره منشأ تحرکهاى اجتماعى، سیاسى و اقتصادى در اسلام و نیز رابطه ها مجاورت پژوهشگران با طبقه میانگین شهرى بوده میباشد.
سرویس ها در میان مساجد و بازرگانان متقابل بوده میباشد. یعنى همچنانکه مسجد در امراقتصادى به یاری تاجران و بازرگانان شتافت، بازرگانان نیز نقش مهمى در پیشرفت اسلام وساخت مساجد در مسیر تکان و دیگر مرزوبومهاى بدور دست داشتند.
«ونساى مونتاى» دانشمند فرانسوى مىگوید: این نیز نحوه بازرگانان مسلمان درسرزمینهایى بود که در شرق هندوستان قرار داشت. در شرایطیکه کاروان هاى بازرگانان مسلمان دریک محل چندبار فرود مىآمدند، در آنجا مسجدى مىساختند تا محل تجمّع آنها باشد. چیزى نمىسپری شد که عموم محل بدین مسجد روى مىآوردند و به اسلام مىگرویدند. آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد راههاى بازرگانى، خط مش هاى اسلام در آسیا بود؛ چنانکه در آفریقا نیز خط مش اسلام همینطوربود.
- تحقیق اثر ها آموزشی مسجد
از استارت اسلام، مسجد تحت عنوان یک مقر آموزشی، کاربردهای گوناگونی داشته میباشد. در سال های استارت بعثت، با وجود جو اختناق و وضعیت رنج که بر مکه حکم دهنده بود، رسول(ص) در دورانی، یاران خود را در مسجدالحرام گرد میاورد. برای آن ها قرآن میخواند و واجبات و محرمات الهی را به آن ها یادگرفتن می بخشید. شماره تلفن مسجد انبی کوهسنگی مشهد اینگونه نشست هایی در مسجد، گاه به مناظره و خاطرنشان کرد و گوهای زمانبر علمی با سران قریش می انجامید.
بعد از مهاجرت نبی به مدینه و ساختن مسجدالنبی، فصل نوینی در کار های آموزشی مسجد استارت شد. رسول(ص) بیشتر بعداز نماز صبح و عشا به سخنرانی و اذعان کرد و گوهای علمی می پرداخت. این گردهمایی ها با حضور مردان و زنان مسلمان برپا میشد کهاین ازآشکارترین جلوه های آموزشی مسجد در مدینه بود. تعبیروتفسیر قرآن و کلام اعلام کردن پیرامون معانی آن، قسمت در خور توجهی از سخنرانی های نبی(ص) را تشکیل می بخشید. ضمن گردهمایی های سخنرانی رسول، کلاس های آموزشی گوناگونی نیز در مسجد تشکیل میشد.