مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

با ورود آئین اسلام به کشور ایران ،مدل جدیدی از معماری به عنوان معماری اسلامی در جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت. بعد از ظهور اسلام، معماران مسلمان تلاش نمودند تا از اصول و اعتقادات اسلامی در اثر ها خویش منفعت گرفته و هنری را ارائه دهند که از کارها عبادی و اعتقادی آن ها صورت می گرفت. معماری اسلامی برگرفته از لهجه قرآن میباشد و یکی ارکان اساسی آرم دهنده ی عمق غنای فرهنگ و تمدن اسلامی است و نمودهای آن را می قدرت در مساجد آن فرصت دید.در واقع یکی رموز پایداری اصول آئین اسلام در کشور‌ایران،ایجاد کرد مسجد النبی کوهسنگی مشهد مساجد بوده میباشد . تزیین در هنر اسلامی، پیوسته جایگاهی رفیعی داشته میباشد . هنر تزیین هم میتواند صورت را زینت بخشد و هم فی نفسه از لحاظ زیبایی شناسی دارنده قیمت باشد . در واقع گفت و گو معماری اسلامی سوای پرداختن به تزئینات آن ناقص است چون تزئینات جزء لاینفک معماری اسلامی میباشد و قسمت عمده ای از معماری اسلامی به تزیینات تخصیص یافته میباشد .کاشی کاری یکی تاثیرگذارترین هنرها در معماری اسلامی به‌حساب می‌آید که در نام‌و‌نشان بخشی به ارکان و تزئینات آن ها، نقش ویژه ای داشته میباشد و با طرح ها و رنگهای ترکیبی متفاوت هدف ها هنر اسلامی را متحقق کرده است. نقطع ی عطف این هنر را می قدرت در بناهای شاخص زمان صفوی مشاهده نمود. این نوشته‌علمی به محاسبه نقش کاشی کاری در معماری اسلامی بخصوص در زمان صفویه می‌پردازد و با پژوهش شاخص ترین بنای آن زمان، مسجد روضه خوان لطف الله که آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد به واسطه عظمت، خصوصیت های فرمی و به انگیزه تزییناتی که بر سطح آن وجود داراست، از سایر گنبدها متمایز میباشد، ذکر می نماید که تزئینات در مساجد تنها به زیبایی ظاهری نمی پردازند بلکه میتوانند تداعی کننده و نمود جلوه هایی از فضای قدسی باشند.
مسجد روحانی‌ لطف‌‌الله که آمیزه‌ای بی‌نظیر از نقش و اسلیمی میباشد یکی‌از دیگر از بناهای باشکوه شرق‌ میدان‌ امام‌ خمینى‌ (ره‌) میباشد که در مقابل‌ قصر فرمان روا‌ عباس‌ صفوى‌(عالى‌ قاپو) واقع‌ گردیده‌ میباشد.

این مسجد به‌ فرمان فرمانروا‌ عباس‌ صفوى‌ سازه گردیده و به‌ اسم‌ فقید‌ گران قدر‌ «لطف‌‌الله عبدالکریم‌ میسى‌» یکى‌ از فقهاى‌ امامیه‌ نامیده‌ گردیده‌است‌ که‌ اصلیت‌ وی از جبل‌ استدلال‌ لبنان‌ میباشد‌ و روزگار‌ صفوى‌ به‌ کشور ایران‌ آمده بود.

سازه به نقلی معروف پس‌ از این‌ که‌ ازبک‌ها محل اقامت‌ روحانی‌ لطف‌الله را در قزوین‌ اشغال‌ کردند پادشاه‌ عباس‌ وى‌ را به‌ نزد خویش فراخواند و او مکتب‌ و همین‌ مسجد را که‌ به‌ اسم‌ وی جهانی شد سازه بنیان و به‌ زمان‌ 17 سال‌ عمل بناى ‌ساختمان‌ مسجد ادامه‌ پیدا کرد.

این مسجد که یکى‌ از زیباترین‌ اثر ها تاریخى‌ شهر اصفهان‌ به‌ شمار مى‌رود داراى‌ گنبدى‌ میباشد‌ که‌ رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از باطن‌ و خارج‌ با کاشى‌‌کارى‌هاى‌ قشنگ پوشیده‌ گردیده‌ میباشد‌

این‌ گنبد روى‌ یک سری‌ طاق‌ کنگره‌‌دار مرتفع‌ پایدار میباشد‌ و با آیه‌ها‌ قرآنى‌ تر و تمیز‌ گردیده‌ و در فراز آن‌ دایره‌اى‌ وجود داراست که‌ داراى‌ منافذى‌ با تزیینات‌ فلزى‌ میباشد‌ و براى‌ روشنایى‌ و تهویه‌ به‌ شغل مى‌رود.

این‌ گنبد با‌ نقش‌های‌ اسلیمى‌ بسیار ظریفى‌ تزیین‌ گردیده‌ میباشد‌ که در قشر خارجى‌ به یک ستاره هشت‌گوش‌ ساخته‌ گردیده‌ از کاشى‌هاى‌ معرق‌ شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد رنگارنگ‌ منتهى‌ مى‌خواهد شد.

آیت الله مکارم شیرازی در ج17در تعبیر مثال که 460 برگه است و ج2 که 678 برگه میباشد خلال نزاع بر دیده و رخنه‌ عفاف در زمینه‌ی فلسفه عفاف مطالبی را به دربین آورده اینکه احکامی که برای رعایت عفاف برای زنان آمده به نحو احسن آن را رعایت نمایند و در فلسفه عفاف و حجاب اشاره گردیده به اینکه چنانچه در جامعه تا راز حد یک عروسک یا این که یک کالای بی قیمت سقوط بکند و بها های والای انسانی وی به تک تکّی به دست آلزامیر ودیعه میشود و صرفا افتخار وی، جوانی و زیبایی و خویش نماییش میشود. طبرسی مسجد النبی کوهسنگی مشهد در تعبیروتفسیر مجمع البیان در تحت آیه‌ها 30 و 31 سوره مبارکه نور و روشنایی به پدیده برهنگی و دیده چرانی و زینت های آشکار ونهان اشاره نموده است. طبرسی در تعبیر مجمع البیان ج 20 که 500 شیت است راجع به پدیده برهنگی و دیده چرانی و زینت های آشکار و نهان مباحثی به در بین آورده در قرآن شریف هر کجا به پاکدامنی و عصمت و طهارت ورزیدن توصیه گردیده مراد پاکدامنی و غربت گزیدن از فحشا میباشد البته صرفا در‌این آیه شریفه میباشد که خواسته پوشیدن اعضاوجوارح و اندام های جنسی میباشد امام راستگو (ع) فرمود این‌راه برای آئین و دنیای آن ها سودمندتر و خوب و برای تمیز ماندن از اتهامات متعدد موثرتر و به پروا نزدیکتر میباشد و نیز به زنان مورد نیاز دانسته میباشد اینکه رمز و گردن و سینه و دست دیگر منزلت های زینت و زیور خود جز آنکه طبیعتا آشکار میباشد برای مردان بیگانه بدیهی نسازند. با این ذکر آیه شریفه به پوشیده داشتن مفاد مذکور یا این که مقام هایی که زر و زیورها درآنجاها جای‌دارد پیشنهاد شد‌ه‌است خیر بر زر و زیور، به این دلیل‌که به خویش زر و زیور در شرایطی‌که در راز و گردن و دیگر مقام های خویش نباشد میشود نگاه کرد.

شهید مطهری در کتاب مسأله عفاف و حجاب که 264صفحه میباشد به تاریخچه، انگیزه و فلسفه عفاف و حجاب و...اشاره نموده است. در خصوص تاریخچه عفاف و حجاب پیش از اسلام، در بعضا ملل عفاف بوده البته توسط اسلام در عرب پیدا گردیده است. علّت های مختلفی از لحاظ فلسفی، اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی و دیوانه در آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد امر پیدایش عفاف و حجاب بیان کرده‌اند .

ولی در رده مقایسه عفاف در ادیان سامی(اسلام-یهود-مسیحیت) ،کتاب مستقلی نوشته نشده میباشد .

صرفا یک آیتم نقطه پایان طومار حوزوی درسطح دو و یک آیتم نقطه پايان طومار دانشگاهی فوق لیسانس عبارتند از:

1 - عفاف از بینش یهود، مسیحیت و اسلام . / شیری، صغری (سطح 2) . پناه: 1379

2 - عفاف و حجاب از طریقه زرتشت، یهود، مسیحیت واسلام./محمدی شناخت،علی-کالج قم حمایت:1373(این نقطه پایان طومار به طور کتاب منتشر گردیده است. منتشر کننده: قم نورگستر؛ تاریخ چاپ :1380)

واژه و کلمه عفاف و حجاب هم در معنای پوشش و هم به معنای پرده و حائل میباشد که اما چیره به کار گیری رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد این لفظ به معنی دوم بوده میباشد. هم اینگونه از گفتار اهل لغت می اقتدار فیض گرفت که در لهجه عرب، عفاف به پوششی گفته می‌گردد که بازدارنده از دیدن شیئی پوشانده گردیده میگردد. برحسب اصل لغت هر پوشش عفاف و حجاب وجود ندارد؛ آن پوشش عفاف و حجاب نامیده میگردد که از روش پشت پرده واقع شدن شکل گیرد. این کلمه در قرآن و حدیث نیز با مداقه به همین معنای لغوی به شغل رفته و معنای خاصی پیدا نکرده میباشد. در سود زهد وخودنگهداری در حالتی‌که در قلمرو شهوات و مراد های نفسانی باشد «عفّت» نامیده میشود. و عفّت؛ یعنی بوجود وارد شدن موقعیت نفسانی که بوسیله ی آن خواهش ها و تمایلات شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد به در اختیار گرفتن فرد در آید به نحوی که بشر به سوی حرام رغبت پیدا نکند.

«دانشمندان اروپا که در رستاخیز علمی اخیر خود، در فن داروسازی مطالعه و تحقیق کردند دریافتند که مسلمان ها شالوده گذار این علم بوده اند».[8]

خلال این‌ها، فرهنگ و تمدن اسلام تقلید کننده صرف از علوم و فوت‌و‌فن یونانیان نبود بلکه به مخلوط و تکمیل تولیدکننده‌ی آنچه از یونان آموخته بود پرداخت. کلام «مونتگمری وات» در بیان وامداری غرب به اسلام موید این مدعاست:

«علم و فلسفه اروپا سوای کمک تصاحب کردن از تمدن اسلام گسترش نمی‌یافت. مسلمان ها صرفا انتقال دهنده افکار مسجد النبی کوهسنگی مشهد یونانی نبودند بلکه بعنوان حاملین اصیل، هم آموختن دادند و هم پیشرفت دادند».[9]

توسعه‌های اقتصادی و صنعتی مسلمین در اندلس نیز یکی از شاخص‌های گسترش و پرورش آنها محسوب میشود. در آن دوران مسلمانان توانستند دستاوردهای صنعتی بخش اعظمی را به جامعه اسلامی اسپانیا عرضه کنند که از آن پاراگراف می‌توان به صنعت کاغذسازی، صنعت کشتی سازی، ریسندگی و بافندگی اشاره کرد. مسلمان‌ها اندلس میتوانند در آن دوران طلایی محصول ها کشاورزی اندلس را که قبل از ورود اسلام به آنجا گرفتار کمبود بود به حدی برسانند که خلال تامین نیازهای داخلی، قابلیت صادرات آن مهیا شود.

«ژوال ایزاک» در کتاب تاریخ قرون وسطی در‌این‌باره می‌نویسد:

«با رشد و گسترش اقتصادیی که در آن روزها در اندلس به وجود آمد، کالاهای صنعتی و کشاورزی برای صادرات، بازرگانی و تجارت خارجی اندلس رونق زیادی پیدا کرد».[10]

باید در نظر داشت اسلام و مسلمین بودند که از طریق اندلس دروازه‌های پیشرفت و تمدن را بر مشرق آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد زمین گشودند. هر نقطه حرف خانم پزشک «زیگرید هونکا» که خود از هم محلی مغرب زمین شمار می‌رود، در تز دکترای خود تحت عنوان «تمدن اسلام در اروپا» گواه روشنی بر این مدعاست. وی در مقدمه کتاب خود این‌گونه می آورد:

«شکوفه های تمدنی اسلامی دوبرابر فرهنگ وتمدن یونان بود و همین مسلمانانند که خیلی مستقیم تر و یک سری جانبه تر از یونان، فقیه غرب پایین تاثیر قرار دادند».[11]

توسعه و گسترش در اسلام
قبل از پرداختن به دعوا جایگاه توسعه در مضامین آئین اسلام، موردنیاز است معنا و مضمون‌ بسط معلوم شود و خواسته از بسط و مولفه‌های پیشرفت براساس تلقی اندیشمندان این عرصه روشن خواهد شد تا آن گاه بتوانیم رده آن را در اسلام بیابیم. دانشمندان علوم اجتماعی از گسترش تعاریف متعددی ارائه کردند که با تحقیق آن‌ها می‌قدرت موارد زیر را جزء مهم‌ترین مولفه‌های توسعه و لوازم پیشرفت دانست:

1. کاهش نابرابری در جامعه: براساس تعریف «مایکل تودارو» در کتاب توسعه و گسترش اقتصادی در فقید سوم، کاهش نابرابری و برقراری عدالت اجتماعی از مولفه‌های پیشرفت محسوب می‌شود[12] عدالت اجتماعی یک کدام از موضوعات اساسی گسترش می باشد که نابرابری در جامعه و محرومیت مزمن گروهی از افراد جامعه را مورد دقت قرار میدهد.

2. رهایی از فقر و تولید رفاه عمومی: «گونار میردال» بسط را به عنوان پروسه به دور شدن رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از توسعه نیافتگی یعنی رهایی از چنگال فقر معرفی می‌کند.[13]

3. برخورداری از سطح مطلوبی از تندستی و امنیت.

4. بسط علمی: اساسا اعتنا به علم از آیتم‌های ضروری توسعه کشورها به شمار می‌رود و در راستای جنبش از اوضاع و احوال گذشته به وضعیتی بهتر و مطلوب که می‌توان آن را هدف بسط دانست از التفات فوق العاده‌ای برخوردار است. بنابه نظر صاحب و مالک اظهار نظر از آنجایی که توسعه مشتمل بر شناخت، بهینه سازی، سازماندهی، اپ‌ریزی و عینیات می‌گردد، علم شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد به مضمون‌ استدلالی نمودن تفکر‌ها و جاری ساختن، زمینه ساز و تسهیل کننده و استدلال تکامل پیشرفت است

يروزمندانة پیکار، آنـان را به مسيحيت هدايت خواهد كرد. بعد از آن صلح و امنيت واقعي در كل جهـان برقـرار خواهـد شد. پیش از ظهور دوبار، مسيح صلح، در عالم معني ندارد و مسيحيان بايد مقدمات جنـگ آرماگدون را آماده آورند. از دید بنيادگرايان صهيونيست، مسجدالاقصي و قبـة صـخره در بيتالمقدس بايد تخريب و به جاي آن محل پرستش بلندمرتبه و مسجد النبی کوهسنگی مشهد هيكل سليمان سازه گردد. بعد از پیکار، بيتالمقدس نقش مركزيت حكومت جهاني را به عهده خواهد داشت (2007, Victoria .( با اين تفاصيل، رويكرد مسيحيان راست به مسلمان‌ها مشخص و معلوم ميشود. اگرچه اين مجموعه درجه و موقعيت دقيق و مشخصي براي مسلمانها ترسيم نكردهانـد، نگاهشـان عمومـاً بـر رویا رویی با عالم اسلام تأكيد دارااست. اين رويكرد بهخصوص بعداز 11 سـپتامبر 2001 تقويـت گردیده‌است. مسيحيان راست از 11 سپتامبر بهمثابه نمـاد تقابـل مسـلمانان بـا مسـيحيان يـاد ميكنند و خلال تأكيد بر خشونتطلبي ذاتي اسلام به جنبة تهديدآميز آن عليـه يهوديـان و مسيحيان حیث دارا هستند. بر اين شالوده بود كه در پي 11 سـپتامبر، آنهـا از اظهـارات بـوش در ارتباط «جنگهـاي صـليبي» اسـتقبال و از سياسـتهـاي جنـگطلبانـة واشـينگتن در برابـر كشورهاي اسلامي حمايت كردنـد. از ايـن زمان بـه بعـد، مطالـب زيـادي در حمايـت از آموزههاي صهيونيستي مسيحيت نوشته شد. دفـاع از صهيونيسـم مسـيحي بـه قلـم ديويـد پاوسون يك مثال از آثاري میباشد كه در آن چنين ايدهاي ترويج ميشود (2008, Pawson .( مسيحيان راست از 11 سپتامبر بهمثابة زمان بزرگي براي ترويج انديشههاي ضداسـلامي خویش به کارگیری كردهاند. آن‌ها سخنرانيهاي بن لادن و همفكران وی عليه يهوديت و مسيحيت و تعابير خشونتآميز آنها از آيات قرآن را بهمثابة سندها محكمي براي تخريب سـيماي آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد اسـلام و مسلمان ها معرفي كردند. گفتگوها برخي رهبران راست مسيحي از جملـه پاتريـك رابرتسـون، جري فالوِل، و جري واينز نشانه اعطا کرد كه به چه شکل طـرح مطالـب سـوء عليـه اسـلام بعـد از 11 سپتامبر به جزء ثابتي از گفتگو سياسي راست مسيحي تبديل گردیده است. براي مثـال، كشـيش 116 11 سپتامبر و توسعه پديدة اسلامهراسي درغرب جستارهاي سياسي معاصر، سال نخستین، شمارة دوم، پاييز و فصل زمستان 1389 جري واينز در كنوانسيون سالانة كشيشان محافظهكار در ژوئن 2002 در كنار اهانت به اسـلام از پلوراليسم مذهبي در آمريكا با اين دلیل كه بها و حقيقت مذهب ها متعدد میباشد عیب گیری كرد. در همين آیتم، جري فالول در اكتبر اين سال طي اظهاراتي در شبكة تلويزيوني CBS به شكل توهينآميزي عليه پيامبر اسلام(ص) و دين اسلام موضع گرفت (احمدي، پـاييز 1384 : 64 ـ 66 .(بسياري از مسيحيان راست با وجود تفاوتهايي كـه در ميـان فرقـههـاي اسـلامي مشاهده ميكنند سماجت دارا‌هستند اسلام را دين خشونت و مبارزه معرفي كننـد. آنهـا بـه مـوازات ترويج بدبيني و کینه توزی از اسلام و مسلمان ها، خواستار حمايـت از يهوديـان و صهيونيسـتهـا هسـتند. مسـيحيان صهيونيسـت كـه در انتخابـات رياسـت جمهـوري سـال 2000 حمايـت گستردهاي از جرج BOSCH كرده بودند، پـس از 11 سـپتامبر در كنـار نومحافظـهكـاران تـلاش فراواني براي تسري ايدههاي خویش به سياست رسمي دولت BOSCH به شغل آوردند كه در کار نيز تا حدي تأثيرگذار بودند. تشديد اسلامهراسي در آمريكا و حتي اروپاي بعد از 11 سپتامبر تا حد چشمگيري زیر رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد تأثير آموزههاي آن ها بود. كشيش تري جونز و نزديكان همفكرش كه در سپتامبر 2010 براي سـوزاندن مقـدستـرين كتاب مسلمان‌ها فراخوان دادند، از مسيحيان متعصب راست بهشمار ميآيند. آنهـا بـا توجـه بـه علاقة ويژه بهتبليغ و پیشرفت مسيحيت، از فعاليت جريانهاي رقيب، بـالاخص اسـلامگرايـان، نگراني دارا‌هستند. اين دسته مماشات با اسلامگرايان را جایز نميدانند و بر لزوم واکنش از موضع توان با آنان تأكيد دارا‌هستند. گزارشهايي كه درباره ی زندگي تري جونز منتشر شد نشـان بخشید وي در انتخابات رياست جمهوري سالهاي 2000 و 2004 از حاميان جرج دابليو. بـوش بـود و در انتخابات 2008 نيز از جان مككين حمايت كرد. وي از دوستداران لشكركشي ايالات متحـده بـه افغانستان و عراق بود و بهطوركلي، از ديپلماسي تهاجمي جمهوريخواهان در قبال عالم اسلام را حمايت كرد. جونز برای مثال مسيحيان راستي بود كـه تـلاش داشـت آمـوزههـاي مسـيحيت محافظهكار را در سياست خارجي دولت آمريكا وارد كند. بعد از 11 سپتامبر اين كشيش همـراه با همسرش موجي از تهاجم ها عليه اسلام و اسلامگرايي را شروع كـرد. آنهـا در خيابـان شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد اصـلي شهرشان، گينسويل، پلاكاردهايي با اين تیتر نصب كرده بودند: «اسلام از شيطان میباشد». جـونز طي موضعگيريهاي مختلف خلال هشدار در موردرشد اسلامگرايـي در آمريكـا ادعـا كـرد كـه اسلام معاند اصلي آمريكاست

صرف لحاظ از صدق و نادرستی این حادثه، به این دلیل‌که صرفا از روش اهل سنت نقل شد‌ه‌است، آیا وجود یک اینگونه پدیده‌ای قادر است بیان کنده آوازه حکمی در یک مجال باشد و آیا اینگونه شهرتی حجیت داراست؟ افزون بر این، این شهرتی که برخاسته از یک واقعه تاریخی میباشد، ناسازگاری دارااست، با آوازه دیگری که نقل‌های متعدد از روش شیعه و سنی حامی آن میباشد.
ما، در تاریخ به مواقعی بر می خوریم که هم در حین قدمت و هم قبل از وی، و هم بعداز وی، اشخاص مسیحی و یهودی به طور گروهی (وفد) و شخصی مسجد النبی کوهسنگی مشهد به مسجدالنبی می‌آمده‌اند و سوال‌های خویش را برای خلیفه مسلمان ها مطرح می‌کرده‌اند و جواب می‌شنیده‌اند.
طبیعتا این مورد ها، درگاهِ ناسازگاری، بر آن یک آیتم پیش خواهند بود.

ولی برهان‌ها و تأیید کننده‌هایی از این دست که ورود کافران به مسجد، هر یکسری برای شنیدن صحبت خدا باشد، خرد شمردن مسجد میباشد و خرد شمردن مسجد حرام.
و یا این که گشوده داشتن آن ها از ورود به مساجد، به سیرتکامل‌ای خوار شمردن آن‌ها میباشد و این، چیزی میباشد که مسلمان‌ها ، وظیفه دارا هستند آن را اعمال دهند.
و یا این که این‌که کافر اهل مسجد وجود ندارد و مسجد بستگی با کافر ندارد، تا بخواهد در آن وارد گردد.
در صورتی ما ادله‌های محکمی برناروایی می‌داشتیم این‌ها می‌توانست تقویت کننده طریقه ما باشد اما با سست بنیاد بودن برهان‌ها، از این سیرتکامل تأیید کننده‌ها کاری ساخته وجود ندارد.
افزون بر این، این کلام، که ورود کافران به مسجد، حتی برای شنیدن پیام اسلام و توحید، خرد شمردن مسجد میباشد، ادعایی بیش وجود ندارد؛ چون بی آبرویی، یک فرمان عرفی میباشد، موردها آن را عرف انتخاب می‌نماید و بی گمان کافری که جویای حق و واقعیت میباشد و برای شنیدن صحبت خدا، موءدب و فروتنانه، پا در مسجد میگذارد، عرف آن را خوار شمردن مسجد نمی‌داند.
و نیز آیا پرهیز از ورود کافری که میخواهد با اسلام آشنا گردد به مسجد، این به عبارتی تحقیر خداپسندانه میباشد؟ و یا این که آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد نا چشم تصاحب کردن عمومات دعوت و ارشادوراهنمایی عموم! وآنگهی اصل این‌که هدف از تحقیر چیست؟ و نوباوه شکلی بایستی باشد مکان بیان کرد وگوست.
افزون بر این، (عن یدوهم صاغرون) چنانچه بپذیریم استعمال تحقیر از این آیه را، مرتبط با کافران اهل ذمه میباشد، آن هم به هنگام پرداخت ذمّه، خیر کافری که در دارالحرب معاش می‌نماید.
امّا این‌که کافر اهل مسجد وجود ندارد، بسته بدین میباشد که برداشت ما از مسجد چه باشد؟ در شرایطی که ما مسجد را صرفا راس سر و نیاز و نیایش بدانیم، طبیعی میباشد کافر بدانجا رویکرد ندارد، مگر برای دیدن اثرها فرهنگی و هنری اسلامی، اما در حالتی که مسجد را افزون بر راس نماز و عبادت ، مقر تبلیغ و راهنمایی و هدایت عموم نیز بدانیم، کافری که جویای واقعیت و شناخت با اسلام میباشد، خیر فقط بی رابطه به مسجد وجود ندارد که به مصداق این آیه شریفه:
(فبشر عبادی الذی یستمعون القول و یتبعون احسنه.) [۵۱]
گزینه تشویق آفریدگار نیز می‌باشد، تا کلام حق را در هر جا و مکانی مثلا مسجد، بشنود و تعیین نماید.چنانکه اشاره شد ورود مشرکان به مسجدالحرام ، بلکه محدوده مقبره نارواست، به نصّ آیه شریفه چه رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد ما مشرک را نجس جسمی بدانیم، یا این که نجس فکری.

و ولی ناروایی ورود غیرمشرکان به مسجدالحرام، مانند اهل کتاب و از آیین برگشتگان، هر یک سری در بسط حکم، چه از راه و روش بسط انگیزه (نجس) و چه از رویه بسط مورد (بی دینی) شک شد، البته وجود ادعای اجماع‌هایی که در پاره‌ای از کتاب‌های شرعی آمده، گرچه این اجماع‌ها نیز، ممکن میباشد مدرکی باشند، و نیز وجود فراوانی احکام ویژه برای بقاع و مسجدالحرام، بشر را وا میدارد تا جانب احتیاط را بگیرد و به‌این نگرش بگراید که ورود هر کافری به مسجدالحرام نارواست.
و ولی نسبت به دیگر مساجد برهان قانع کننده‌ای نیافتیم و همین عدم وجود برهان، کافی میباشد تا حکم به روا بودن بدهیم؛ به دلیل آنکه روا بودن ورود، موازی با اصل میباشد.
به ذکر دیگر، عمده برهان بر ناروایی ورود کافران به مساجد، آیه شریفه و اجماع بود، اما دلالت این دو برهان، در محدوده بقاع و مسجدالحرام میباشد، خیر بیشتراز آن.
و عدم وجود ادله نسبت به بقیه مساجد، استدلال برجواز خواهد بود؛ چون مقتضای اصل شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد اول مجوز ورود به مساجد میباشد برای همگان، همچون دیگر مکان‌ها، بویژه آن‌که در حالتی‌که مقصود ورود عقلایی و شرع پسند باشد، مانند جست وجوی از حق و شناخت با معارف اسلامی و یا این که بازرسی و پژوهش در اثرها و بناهای اسلامی.

آنگاه پیامبر اکرم(ص) وارد مرحله سوم از محاوره گردیده فرمود: لیل و نهار را که مشاهده میکنید، با هم اجتماع ندارند، و ممکن وجود ندارد یک وقت و در یک جا هم شب باشد و هم روز، هم تاریکی باشد و هم نوروفروغ، پس یکی‌از گذشته میباشد و دیگری سپس براین اساس، یک کدام از قدیمی میباشد و دیگری لاحق، پس هریک آنان حادثند خیر قدیم، درحال حاضر، به چه شکل می‌توانید اثبات نمایید که برای موجودات عالم حدوثی در عمل وجود ندارد؟

این محاسبه عقلی درباره حدوث و گام با استعمال از استحاله توده نقیضین میباشد و مطلبی شمّی وجود ندارد مسجد النبی کوهسنگی مشهد تا کسی بگوید اینک اینگونه میباشد شاید در قبلی طور دیگری بوده! چون اصول عقلی مجرد از مجال و جای بوده، در همگی ازمنه و امکنه به صورت یکسان، سرازیر و ساری میباشد.

بدین ترتیب در صورتی‌که بر پایه عقل و آشنایی کلی حرف به در بین آمده نمی اقتدار اعلام کرد، ممکن میباشد لیل و نهار در قبلی با هم گردآوری بوده آن‌گاه، از هم غیر وابسته گردیده اند، زیرا در واقعیت مجال و جنبش، جزء کهن با جزء لاحق هیچ وقت گردآوری نخواهند شد، مغایر موجودات دنیوی که در طول واقع میباشند، چون دو جانور دنیوی، ممکن میباشد وقتی در کنار هم و روزی از هم غیر وابسته شوند. «أولم یرالذین کفروا أن السموات و الأرض کانتا رتقاً ففتقناهما»(33) مگر نمیبینید که افق و زمین، نخستین رتق و بسته بودند بعد از آن آنها‌را فتق کرده، شکافتیم؟ یعنی در‌حالتی که با محاسبه های علمی و تجربی رسیدگی فرمائید، می‌بینید که‌این نظام کیهانی، کره زمین با کرات دیگر، تا قبل از اینً متحد و مرتبط بوده، آنگاه یکی دیگری مستقل شد‌ه‌است و این موضوع برای توجیه آن مقاله میباشد که میگویند: زمین از آفتاب یا این که از کره ای دیگر مستقل گردیده‌است.

البته فرصت و جنبش اینگونه وجود ندارد که ماضی و مضارع، یک جا و در کنار هم بوده و بعداً از هم غیر وابسته گردیده باشند، چون مجال، معدودّ آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد متصل فرّار میباشد و فرمان غیر قارّ هیچ زمان قرار ندارد، لذا فرمود: لیل و نهار خیر فعلا و خیر در قبلی، هیچوقت با هم عده نشده و نخواهند شد، پس یکی از قدیمی و دیگری لاحق میباشد، قهراً هرمورد حادثند یا این که لااقل یکی از حادث و دیگری غیر حادث میباشد و آن غیر حادث هم زیرا مسبوق به عدم میباشد، حادث خواهد بود، نمی قدرت اعلام‌کرد مدام لیل بود، سپس نهار پیدا شد، زیرا در شرایطی که حرکتی نباشد، شبی هم در شغل وجود ندارد. با این چک اجمالی و کوتاه رسول گرامی(ص) شبهه ها مادیین برطرف شد.

اصالت عقل در قضیه آشنایی
ریشه آنچه در احتجاج و محاوره فرستاده گرامی(ص) با مسیحیان و مادیین می‌بینیم، در قرآن مهربان وجود داراست. قرآن در مورد آشنایی، اصالت را از آن عقل دانسته می‌فرماید ملحدان و وی گرفتار شم می‌باشند، لذا می‌گویند: «لن نؤمن لک حتی نری اللّه جهرة»(34) اینها آشنایی درست ندارند، و همانگونه که وجود مجرد غایب از طبیعت، مایه تحقق جانور دنیوی میباشد، آشنایی عقلی مورد آشنایی حسی را مهیا می نماید و مردان الهی اشخاصی می باشند که معارفشان را با ایمان به غیب تأمین می نمایند: «الذین یؤمنون بالغیب»(35) یکی‌از بارزترین مصادیق غیب به عبارتی عقل شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد مجرد میباشد و فقط با ایمان به غیب و باور به تجرد عقلی میباشد که می اقتدار معارف عمیق الهی را که تمیز از مجال و جای میباشد، آشنایی.

بعد از جواب حضرت نبی، که با طیّ این فرایند سه گانه جدال احسن شکل گرفت خموشی بر آن عده قاضی شد.

جواب نبی اکرم(ص) به دوگانه پرستان
بعد از آن حضرت رو به ثنویه کرد، یعنی اشخاصی که دانا را دارنده دو مبدأ می‌دانند، وی اصل نظام علّی و اصل سنخیت را پذیرفته و قبول دارا‌هستند که عالم دارنده سازنده میباشد، لیکن برای عالم دو آفریننده قایلند، به دلیل آن که در عالم ناهم خوانی وجود دارااست، نوروفروغ و تاریکی و نه و شر وجود داراست و فروغ و روشنایی، غیر از تاریکی و نه غیر از شر میباشد و با هم عده نمی‌شوند، پس تولید کننده روشنایی و نه، غیر از سازنده تاریکی، و معبود نه، غیر از خداوند شر میباشد.

فرستاده معبود(ص) آغاز، برهانی نقضی ارائه فرمودند که می اقتدار آن را جدال احسن نامید بعد از آن جوابی حلّی دادند.

پاسخ نقضی حضرت این بود که: در حالتی‌که شما در بین روشنایی و ظلمات تضاد و مغایرت می‌بینید و می‌گویید، هرمورد غیر از دیگری میباشد رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد و بر پایه ی ضرورت سنخیت، می بایست سازنده فروغ و روشنایی غیر از آفریننده تاریکی باشد، اضداد فراوانی در عالم وجود دارااست که مانند نوروفروغ و تاریکی می‌باشند، نظیر سواد و بیاض، حرارت و برودت و... که هیچ کدام با دیگری عده نمی‌شوند و این سلسله اضداد با یکدیگر منافی اند، یعنی سلسله ای از این اضداد به روشنایی و سلسله دیگر به تاریکی برنمی خواهد شد، بلکه نوروفروغ و تاریکی به نوعی با هم مغایرت دارا هستند، سیاهی و سفیدی هم به نوعی، حرارت و برودت هم به نوعی دیگر و...، و نیز تضادی که در معانی، در میان زوج و شخص میباشد غیر از ناهم خوانی دربین سلب و ایجاب میباشد، پس می بایست به عدد اضداد جانور در فقیه، الهه قایل گردید، پس شما خیر صرفا قایل به ثنویت می‌باشید بلکه به «ءأرباب متفرقون»(36) در گیر خواهید بود، یعنی برای هر ضدی بایستی مبدئی مستقل قایل باشید، در حالی که اینگونه نمی گویید.

علم صحبت اسلامی نیز نخستین توشه در‌این جامع صورت گرفت و کم کم تکامل یافت و براین اساس اولیه مذهب کلامی در اسلام به وجود آمد که نقش عمده‌ای در تحولات علمی، سیاسی، دینی و کلامی این عصر و بعدازظهر نخستین عباسی بر جا بنیان؛ به نحوی که جامع بصره، از آن فرصت تا اوایل قرن چهارم هجری تحت عنوان یکی‌از فعال‌ترین مرکزها فرهنگی دانا اسلام، خاستگاه محدّثان، فلاسفه و متکلّمان بزرگی شد که هر کدام به نوبه‌ی خویش سهم بزرگی در تحولات علمی قرن ها اول داشته‌اند.
می بایست خاطر نشان کرد فعالیتهای آموزشی درین جامع در بعد از ظهر اموی، فقط به مشاجره و تحقیق در مورد مسائل نحوی و کلامی محصور نمیشد، بلکه فقه اسلامی، تعبیر و تفسیر، قرآن و خبر ها نیز برای مثال علومی بود که رسما در آنجا درس دادن می شد. از بزرگانی که در بعدازظهر اموی در بصره می‌زیسته‌اند می‌اقتدار از حسن بصری، ابن سیرین، (42) جعفر بن‌الحسن، (43) جابر بن یزید ازدی، رفیع بن مهران، عبدالله بن زید اسدی، مسلم بن یسار (44) و قتاده بن دعامه سدوسی (45) اسم موفقیت.
2. جامع کوفه:
پیش از سفر امام علی (علیه السلام) به کوفه، عبدالله بن مسعود صحابی تبارک نبی (صلی الله علیه و آله و سلم) -در جامع این شهر به عمل یاددادن قرآن و احکام اسلامی اشتغال داشت. قدمت به هنگام اعزام ابن‌مسعود، به عموم کوفه اینگونه نوشت: «انی قد بعثت الیکم عمار بن یاسر امیرا و عبدالله بن مسعود معلما و وزیرا و هما اینجانب النجباء اینجانب مسجد النبی کوهسنگی مشهد اصحاب محمد اینجانب اهل بدر فاقتدوا بهما و اسمعوا قد آثرتکم بعبدالله بن مسعود علی نفسی.» (46)
عبدالله بن مسعود بعد از عزیمت به کوفه در منزلی در جنب این شهر اقامت گزید. (47) از علم آموختگان مدرسه علمی ابن‌مسعود در کوفه می‌قدرت دانشمندانی زیرا: علقمه‌ی بن‌قیس (م. 62 هـ. ق).، مسروق بن‌اجدع همدانی (م. 63 هـ ق.)، شریح حکم کننده (م. 78 هـ ق.) سعید بن جیبر (م. 95 هـ ق.)، شعبی (م. 104 هـ.ق.) و حبیب بن‌ابی اثبات کاهلی (م. 119 هـ. ق.) را اسم موفقیت. (48) بعداز سفر امیرالمؤمنین (علیه السلام) به کوفه و تعیین این محل تحت رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد عنوان راس حکومت اسلامی از سوی آن حضرت، دامنه‌ی تکان علمی در جامع آن شهر از هر جهت حجم یافت. امام علی (علیه السلام) با استعمال از منبر خلافت در روز ها آدینه و عیدین و در هر مجال مطلوب دیگر، هزاران نفر عرب، اهل ایران، شامی و... را که در جامع کوفه گرد می‌آمدند.عارف و دانشهایی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد که از فرستاده آفریدگار (صلی الله علیه و آله و سلم) آموخته یا این که خویش در زمینه‌ی آنان اندیشیده بود، سود‌مند می‌ایجاد کرد. سیوطی از ابوطفیل ماجرا کرده که اظهار کرد: دیدم علی (علیه السلام‌) را در حالی که خطبه می خواند و می‌اظهار کرد: بپرسید از اینجانب، به آفریدگار قسم و سوگند هیچ چیز وجود ندارد که از اینجانب سؤال نمائید مگر اینکه اینجانب شمارا از آن با خبر کنم و بپرسید از اینجانب، در باب کتاب آفریدگار که به پروردگار قسم هیچ آیه‌ای وجود ندارد مگر اینکه اینجانب میدانم آن آیه در شب نازل شد‌ه‌است یا این که در روز، در دشت فرود آمده یا این که در کوه. (49)
هر یک‌سری زمانه اقامت آن حضرت در کوفه حدود 5 سال بیشتر عدم وجود، ولی همین بازه زمانی کوتاه کافی بود که‌این شهر را به یک کدام از مرکزها گرانقدر علمی و فرهنگی آن زمان بدل سازد. به گفته‌ی ابن ابی الحدید، حدیث و دیگر دانشهای اسلامی از مدرسه امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) به دیگر شهرها و بلاد اسلام شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد رویه یافت و امامان چهار‌گانه‌ی اهل سنّت، کلیه از تعالیم وی سود‌مند شدند. (50) براین اساس و از آن پس، جامع کوفه همواره فرایند پرورش و ترقّی خویش را پیمود و پیوسته حالت خویش را در تاریخ اسلام محافظت کرد.

در صورتی گذرتان به شهر قم افتاده باشد، مسلما بقعه حضرت معصومه، خواهر امام رضا را چشم‌اید. این مسجد هم با گل‌ها و صورت‌های متقارن تزیینی به کاررفته در دیوارها و ورودی تعالی و باشکوهی که دارااست در مجموعه زیباترین مساجد جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد. هر چندین بقاع حضرت معصومه از نقطه‌حیث مذهبی و زیارتی بسیار پر اسم و رسم میباشد ولی ساختار معماری و تزئیناتش، آن‌قدرها که بایستی و شاید ستوده نشده میباشد.

جذاب میباشد که پیاده سازی این جای مذهبی که در واقع، مزار بانویی معصوم و گران بها برای مسلمان ها میباشد، شم و حالی مسجد النبی کوهسنگی مشهد به طور کامل زنانه دارااست. این مسجد در سال ۹۵۰ هجری سازه گردیده و فعالیت کاشی‌کاری آن را مدرس امیرمظفر احمدبن‌اسماعیل در سال ۶۰۵ هجری بر عهده گرفته میباشد.

حدود هشت سال ارتفاع کشیده تا کاشی‌کاری‌های جالب مسجد به اتمام برسد. به حیث می رسد که صرف این تمامی مجال و توجه حقیقتا بها داشته و اثری از معماران اهل ایران باقی‌مانده که برای هر بازدیدکننده‌ای جالب میباشد. خلال حضرت معصومه، پادشاهان صفوی مختلفی برای مثال فرمان روا صفی، پادشاه شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد عباس دوم، پاد شاه سلیمان و پاد شاه فرمان روا‌حسین هم دراین مکان دفن گردیده‌اند.

۶. مسجد جامع یزد، یزد
در‌حالتی که بدانید مسجد جامع یزد حدود یک قرن میباشد که درین شهر قشنگ سرفراز و سربلند معاش کرده حتما به هنر و معماری اهل ایران میبالید. این سازه صرفا مسجدی برای عبادت‌کردن وجود ندارد بلکه شاهکاری تاریخی میباشد که زمان‌های متفاوت تاریخ را از راز گذرانده و ردپایی از تجارب حضور در هر مورد از این عصر‌ها در آن قابل‌مشاهده میباشد. بخشی از مسجد جامع یزد از عصر ساسانیان برایتان میگویند و قسمت دیگری از عصر تیموری، ایلخانی و… . کاشی‌های خوشگل، مناره‌ها و سَردَر والا این مسجد یزدی، آن را در شاهکارهای آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد معماری قرن نهم هجری کشور ایران قرار میدهد. بلندی مناره‌های مسجد به ۵۲ متر میرسد. کاشی‌های معرق‌کاری‌گردیده و گنبد و سقف آن هم که دیگر مکان خویش دارا هستند. به یزد خوشگل هجرت و مطلقا از یکی‌از زیباترین مساجد کشور ایران یعنی مسجد جامع هم دیدن فرمایید.

درین مسافرت و بازدید از مسجد جامع به کتیبه‌های جذاب‌اش هم رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد اعتنا داشته باشید. کتیبه‌هایی با خط ثلث و کوفی که هم خوشگل می باشند و هم قیمت تاریخی متعددی دارا هستند. مسجد جامع یزد دارنده نقشه‌ای چهارگوش میباشد و ظاهرا از کعبه در پیاده سازی آن الهاماتی گرفته گردیده‌است. این مدل از پیاده سازی نقشه در معماری اسلامی منزلت ویژه‌ای داراست. در‌حالتی که دوست دارید به مکانی هجرت فرمایید که پر‌از زیبایی و وقار میباشد، مسجد جامع در یزدِ دوست‌داشتنی را از حافظه نبرید.

فزون بر این که تامل ناپخته و محصور، آن‌ها را خیر صرفا از تصورات و برداشت های غیرواقعی نجات نمی بخشد، بلکه این تصورات به دور از حقیقت را تقویت خواهد کرد؛ چون نوباوه، بدون چاره میباشد برای فهم مفاهیمی بالاتر از شایستگی خود، به به عبارتی تفکرات کودکانه و نپخته روی آورده، از این طرز خویش را قانع سازد. از این روی، ضروری میباشد عامل ها یاد دادن و تربیت شرعی با تحقیق های صورت گرفته درباره برداشت خردسالان و نوجوان ها از مفاهیم فقاهتی شناخت پیدا نمایند و یافته های آنان‌را مد لحاظ داشته باشند.عنایت تربیت فرزندان و لزوم تسریع مسجد النبی کوهسنگی مشهد در آن و مقصود آخری از آنالف) عنایت تربیت فرزندانتربیت، از حیاتی‌ترین بعد ها معاش بشر میباشد و در پرتو آن، آدم به روشن بختی مناسب نائل می‌آید. گران قدر آموزگار اسلام، علی (علیه ‏السلام) در سخنان دربار خویش، بارها و بارها، از این فرمان اصلیّ پرده برداشته و اثرها و نتیجه ها مثبت تربیت فرزند و پیامدهای منفی بی ‏توجهی به آن را ذکر داشته‏‌اند. امّا قبل از ذکر بینش های حضرت دراین باره، مطلوب میباشد نوع طریقه و برداشت آن حضرت را از فرزند ارائه نمائیم.خلاف برداشت و دیدگاه بعضا اشخاص که از فرزند بیشتر، تحت عنوان ابزاری برای پاسخگویی به نیاز عاطفی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد پدر و مادر و نیز عضوی برای تأمین و سرویس به خانواده و مایه فخر و مباهات پدر و مادر نگریسته می‌ی‏گردد، امام علی (علیه‏ السلام) به فرزند، بسی بالاتر از این نگریسته و آن را، عطیه‌ای الهی برشمرده‌ اند که در پرتو دقت و تربیت پدر و مادر، به پرورش کافی رسیده و به دنبال نیکوکاری و احسان به پدر و مادر برمی‌‏آید.در نهج ‏البلاغه آمده میباشد که: “در حضور امام علی (علیه‏ السلام)، مردی به دیگری میلاد پسرش را به این شکل تهنیت اظهار‌کرد: “گوارایت باد رزمجویی سوارکار!” آن حضرت رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از نوع شادباش اعلام کردن وی، نهی نمود و تهنیت گفتنی به این شکل را به وی سفارش نمود: ” آرزو که بخشنده اش را سپاسگزار باشی و این عطیه الهی، مبارکت باد، وی به رویش دلپذیر رسد و تو نیز از خیر و خوبی و خیرش منفعت‌مند شوی.بعداز آن که از بینش علی (علیه ‏السلام) نسبت به فرزند مطلع شدیم، اکنون به اثر ها و نتیجه ها تربیت فرزند از نگرش آن حضرت اشاره می‏‌کنیم؛ آن حضرت در سخنی کوتاه و در عین درحال حاضر عمیق و دقیق، تربیت و آرامش‌آموزی را، میراثی بی‌مانند تلقی نموده‌ اند.معمولاً با درگذشت بشر، نگاه‌ها به معیار شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و مقدار ارثیه به ارث نهاده وی معطوف میباشد و در شرایطی‌که شخصی متمّول و ثروتمند باشد، اقلامی از به جا مانده همچون زمین، منزل و ماشین در لحاظ کوته نظران، گران قدر و اساسی جلوه می کند امّا از نگرش امام مربیان، علی (علیه‏ السلام)، میراثی به مانند متانت و تربیت نیست “لامیراث کالادب” (۲) و هیچ گاه املاک و میزان دارایی‌‏های مانده مادّی، قابل مقایسه با ارثیه گرانبهای وقار و تربیت درست برای فرزندان وجود ندارد

مسجد تربیت اخلاقی را در جان آدم­ ها می­ نشاند و آنها را به شدت به پایبندی به مکارم اخلاق و رفتار تشویق می ­نماید تا مسلمانها فرق میان خیر و خوبی و بدی را دریابند و قیمت­ های اخلاقی در شخصیت آن­ها نهادینه گردد. براین اساس معاش مسلمان ها چندین قدم به سمت معاش آرمانی پر‌از فضیلت ها اخلاقی مجاورت­خیس گردد.
فراگیری شجاعت و دلاوری به مسلمان‌ها ـ تحت عنوان یک کدام از خصوصیت­ های اخلاقی و عنصرها اساسی تشکیل دهنده شخصیت بشر مسلمان ـ به عنوان مثال نقش ­های مسجد در چارچوب اعتنا به تربیت اخلاقی آن ها میباشد. یک کدام از بارزترین مصادیق این شجاعت، شخصیت خویش حضرت فرستاده (صلی الله علیه و آله) میباشد. از انس بن صاحب و مالک اورده شده:
«رسول پروردگار (صلی الله علیه و آله) شایسته ترین و بخشنده ­ترین و شجاع­ ترین عموم بود. شبی عموم مدینه صدایی شنیدند و در گیر وحشت شدند. عدّه ­ا ی از عموم به طرف صدا جنبش کردند. نبی، که پیشتر به طرف صدا رفته بود، سوار بر اسب برهنة ابو طلحه و چاقو به دوش، بازمی گشت، آن عدّه را روءیت کرد و فرمود: نترسید، نترسید. انس می­گوید: ما وی را دریایی از شجاعت یافتیم و وی در کمال شجاعت و دلاوری بودند.02
یکی‌از دیگر از مصادیق تربیت اخلاقی مسلمان‌ها در مسجد، رویش وجدان باخبر و بیدار آنها میباشد. وجدان بیدار از اصول بنیادین در تربیت اخلاقی بشر به شمار می ­رود و با ایمان به خدا متعال و یکتا رابطه بدون واسطه و تنگاتنگ داراست. وجدان با خبر و بیدار بشر از روش تربیت، تمرین و فراگیری صورت گرفته و پرورش مسجد النبی کوهسنگی مشهد و تکامل می ­یابد12.
از‌آنجا‌که مسجد در تربیت اخلاقی مسلمان ها سهم متعددی داراست، به تربیت و رویش مکارم رفتار در سرازیر آدم­ ها می­ پردازد. مکارم اخلاقی که رسول وسیع الشأن، تحت عنوان مطرح ترین شخصیت تاریخ، به آن­ها تروتمیز بود و خویش به آن شغل می­ کرد و مسلمان‌ها را به تر و تمیز شدن و شغل به آن دعوت و تشویق می ­نمود:
أَمَرَنِی رَبِّی بِتسعٍ: الْإِخْلَاصُ فِی السِّرِّ وَالْعَلَانِیَةِ، وَالعَدْل فی الرِّضا وَالغَضب، والقَصْد فی الغِنَى وَالفَقْر، وَأَنْ أَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنِی وَأَصِلَ مَنْ قَطَعَنِی وَأُعْطِیَ مَنْ حَرَمَنِی وَ أَنْ یَکُونَ نُطْقِی ذِکْرًا وَ صَمْتِی فِکْرًا ، وَنَظَرِی عِبْرَةً».22
«پروردگارم، من‌را به داشتن نُه خصوصیت پیشنهاد کرد: اخلاص در آشکار و نهان، عدل و داد ورزی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد به هنگام شعف و خشم، قناعت و صرفه جویی در هنگام توانمندی و فقر، سپری شد از هر که به اینجانب ظلم کرده، رفت و آمد با هر کس با اینجانب جدا ارتباط کرده و عفو و بخشش به هر کس نسبت به اینجانب بخشنده نبوده میباشد. پروردگارم به اینجانب فرمان داده تا سخنم خاطر وی، سکوتم پندار کردن و نگاهم برای عبرت آموزی باشد.»
مسجد عهده ­د ار فراگیری مکارم و فضیلت ها اخلاقی میباشد که نبی (صلی الله علیه و آله) ، به آن تر و تمیز بودند. مسجد شش فضیلت اخلاقی در آغاز درین حدیث را، که آراستگی به آن بر همة مسلمان ها واجب میباشد، به آن ها می ­آموزد. فضایلی که هر مسلمانی می بایست برای حصول آن و نهادینه شدن در وجود او، با نفس خویش جهاد نماید.
آراستگی بدین خلق و خوی حمیده، مسلمان‌ها را از سایر بشر ­ها متمایز می ­نماید. هیچ فضیلت و اخلاقی فراتر از این وجود ندارد که آدم نسبت به ظالم سپری شد داشته باشد یا این که به آدم حسود عفو وبخشش نماید یا این که با هر که جدا ارتباط کرده، رابطه داشته باشد؛ به ویژه وقتی که اقتدار تقابل به مثل را داشته باشد. به رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد این ترتیب اخلاقی که مسجد در جان مسلمان‌ها نهادینه می ­نماید، سرچشمه گرفته از کتاب معبود و سنت فرستاده (صلی الله علیه و آله) ، خواهد بود.
3. نقش مسجد در تقویت ارتباط ها اجتماعی:
مسجد محل گرد هم آیی مسلمانها و انجمنی برای گفتگوی آن‌ها با یکدیگر میباشد. در ضمن رفت و آمد به مساجد، مسلمان‌ها از مکان­ مکان دنیا و از تابعیت­ های مخلتف با یکدیگر آشنا می­ شوند. مسجد، مسلمان ها را در هنگام نماز در داخل خویش مکان می ­د هد و هرکدام از آن‌ها را در کنار هم قرار می ­د هد، سوای این که رنگ، تابعیت، رده و جایگاه آن ها را در لحاظ داشته باشد. این فرمان خویش تاثیر متعددی در ارتقا آشنایی در بین نمازگزاران خواهد داشت. نقطة اشتراک همة این نمازگزاران شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد که سبب ساز نشست آن ها گردیده، اطمینان به آئین مبین اسلام میباشد؛ اعتقادی که مانند ریسمانی مستحکم آن‌ها را به یکدیگر لینک و پیوند داده و تابعیت، وطن، گویش، رنگ و دیگر رابطه ها عرضی را، که به گوهر انسانی و عبودیت حضرت باری سبحانه و تبارک هیچ ارتباطی ندارند، در خویش محو ساخته میباشد. از این رو پیوندهای دوستی و نوازش که ریشه در پیوندهای عقیدتی و ایمانی دارا هستند بر پیوندها اشخاص جامعة مسلمان با یکدیگر حکم فرما میباشد