مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

قرآن کريم خطاب به پيامبر اسلام مي‌‌فرمايد: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ»؛ ما تورا نفرستاديم مگر تحت عنوان عفو و بخشش براي جهانيان.
ديني که؛ پيامبرش را تحت عنوان عفو وبخشش براي عموم معرفي مي‌‌نماید به طبعً نمي‌‌تواند دين با خشونت باشد.
در آيه ديگر به پيامبر اسلام امر به تواضع و فروتني در مقابل مؤمنين را بيان مي‌‌نماید و مي‌‌فرمايد: «وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ»؛ «پر و بال خويش را براى مؤمنان فرو گستر».
و نيز در جاي ديگر، معبود به پيامبرش امر عفووبخشش و سپری شد و مدارا را صادر مي‌‌نماید، «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ»؛ سپری شد پيشه كن و به [كار] پسنديده امر ده و از نادانان فیس برتاب.
آحاد اين آيات بيان گر و آرم عفووبخشش بودن پيامبر اسلام و ملايم و با مودت بودن و بر اساس مسجد النبی کوهسنگی مشهد منطق بودن دين اسلام مي‌‌باشد؛ زيرا در حالتی که اسلام دين محبت، الفت، صميمت و دوستي نمي‌‌بود، اين کلیه تأکيد به رحمت، سپری شد، محبت، اخلاق و رفتار نيک و امثال اين کارها مضمون‌ نداشت.
تأکيد مي‌‌نماید که نبی می بایست با رحمت، سپری شد، مهرباني و محبت و رفتار نيک با ديگران کردار نماید و در قبال مؤمنين بی شیله پیله باشد.

ب) خلق و خوی و سيره عملي اسلام:
1- پيامبر اسلام بسيار دلسوزو کریم نسبت به ديگران بوده میباشد ولذا در‌حالتی که اشخاص آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد از روي عناد به آفریدگار يکتا ايمان نمي‌‌آوردند، ناراحتی و غصه گمراهي ديگران بر پيامبر سنگيني مي‌‌کرد تا جايي که قرآن مي‌‌فرمايد: «لعلک باخع نفسک»؛ اين نشان مهرباني و دلسوزي خالصانه اورا نشانه مي‌‌دهد.
2- کردار نيک، به شهیدشدن تاريخ، پيامبر اسلام بهترين و نيکوترين اخلاق و رفتار را داشته میباشد؟ اخلاق و رفتار و گفتار خویش پيامبر اسلام هم از لحاظ قرآن و هم از نگاه تاريخ، علامت مي‌‌دهد که حضرت با نيکوترين خلق و خوی و بهترين گفتار، حتي با معاندان خویش را داشته میباشد.
پيامبر اسلام آنقدر با مهرباني و نيکوئي با عموم اخلاق نمود که قرآن اورا تحت عنوان مثال رفتار عظيم معرفي مي‌نماید؛ «إنک لعلي خلق و خوی عظيم».
پيامبر اسلام، در آحاد مسائل با شکیبایی، شيکيبائي، عفووبخشش وگذشت اخلاق مي‌‌نمود و در عکس العمل با همگان با صورت گشوده و شاد عکس العمل مي‌‌نمود.
همسايه يهودي حضرت هر روز با خاکستر از آن حضرت استقبال مي‌‌کرد و پيامبر(ص) فارغ رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از هيچ واکنشي، بعداز حرکت دادن خرقه‌ها و آراسته کردن احوال ظاهري‌‌اش به رویکرد خویش ادامه مي‌‌اعطا کرد، و روز آنگاه، با آنکه مي‌‌دانست به عبارتی اپلیکیشن تکرار مي‌خواهد شد، نيز تغيير مسير نمي‌‌اعطا کرد. يک روز از آنجا مي‌‌سپری شد با کمال تعجب از خاکستر خبری نشد، حضرت با لبخند بزرگوارانه‌اي اذعان کرد: رفيق ما امروز به سراغ ما نيامد! گفتند: بيمار میباشد. فرمود: بايد به عيادتش برويم. بيمار يهودي، وقتي پيامبر اسلام را بالاي سرش مشاهده نمود، در رخ آن حضرت صميميت و محبت صادقانه‌‌اي حس کرد که گويي سالها میباشد با وي سوابق دوستي و آشنايي داراست و آحاد کينه‌‌هاي مرد يهودي نسبت به حضرت، به مهر و صفا تبديل گرديد.
آيا ديني که رهبرش اينگونه حتي با دشمنانش عکس العمل دارااست، ديني خشن و بي رحم میباشد، يا دين با صفا و محبت و خلق و خوی و مهر و عاطفه؟!
در‌صورتی‌که تاريخ صدر اسلام را رسیدگی کنيد پي مي‌‌بريد که در تاثیر عکس العمل نيک واخلاق حميده پيامبر اسلام و مهرو عطوفت که در دين اسلام وجود داشت، اقوام و ملل متعدد از دور و بر و اکناف مدينه به اسلام مي‌‌پيوستند و شعاع خورشيد اسلام هر روز قلمرو بيشتري را فرا مي‌‌گرفت. در نخستين شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد فتوحات اسلامي و خلق مهربانانه پيامبر اسلام و مسلمان ها، مسيحيان شبه جزيرة العرب و شامات و غيره شيفته اسلام شدند واز صميم دل آن را پذيرفتند.
البته براي درستی ادعاي پيامبري پيامبر اسلام و آوردين اسلام، قبل از راه و روش معجزه؛ دو شیوه اصلی وجود داراست:
يکي؛ توده آوري قرائن وشواهد متعدد براي صدق ادعاي نبوت.
دوم؛ تصديق کتاب ها آسماني پیش از آن پيامبر.
اينک هر دو خط مش را به صورت مختصر بررسي می‌نمائيم.
الف) گردآوری آوري شواهد در درستی رسالت پيامبر اسلام(صلي الله عليه وآله وسلم)

که اسلام شاخه ای از تعالیم حضرت ابراهیم است، بلکه از نظر قرآن، اسلام بر تعالیم حضرت ابراهیم (ع) و نیز سایر آموزه ها تأکید می کند. نبی و کامل و مسلط است.
همچنین حضرت ابراهیم (علیه السلام) به وضوح این مکان را محل توجه مردم مناطق مختلف قرار داده است، اما این موضوع پس از بنای خانه کعبه در دعای حضرت ابراهیم (علیه السلام) آمده است. من از او سپاسگزارم. برای نتایج.
به همین دلیل از زمان حضرت ابراهیم (علیه السلام) این منطقه مورد توجه مردم مناطق مختلف از جمله هند، مسجد النبی کوهسنگی مشهد ایران، یمن، حبشه، مصر و... و خانه کعبه بوده است. در موسم حج، بسیاری. مردم و پیروان خارج از کشور با آداب مختلف تجارت، زیارت و زیارت از شهرها و قصبه‌ها و بادیه‌نشینان تیهامه، از جمله هندوها، پارس‌ها، نبطی‌ها، علامانی‌ها، حبشی‌ها و مصری‌ها به مکه می‌آیند. . ). تاریخ عربی آقا صفحه 5)
بدون شک اجتماع این افراد از نژادها و ملیت های مختلف در اطراف کعبه و وضو گرفتن بر اساس ایمان و الهام است. هندوها می گویند که روح «سیفا» به سنگ سیاه ذوب شده است. و صابئین ایران و کلدانیان کعبه را منزلگاه یکی از سیارات صابئین می دانند و به آن احترام می گذارند. زرتشتیان ایران بر این باورند که روح هرمزد در این خانه فرود آمده است و به این دلیل که از آن بازدید می کردند و برخی می گویند نام زمزم برگرفته از پرستش زمزم از همان زرتشتیان است که آب می گذاشتند و چاه در این. . یهودیان گفتند: کعبه معبد آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد خداست و در آنجا به وسیله ابراهیم (ع) خود خدا را می پرستند و در آن خانه بت های ابراهیم و اسماعیل و مسیح و مریم وجود دارد. دایره المعارف القرن الاشرین 8/147
این افراد پس از اقامه حج و زیارت خانه خدا به بازارهای مختلف تجاری، ادبی و هنری می رفتند و در میان خرید و فروش، شعر می خواندند، شعر می گفتند، به خطبه ها گوش می دادند و در دادگاه ها او قبلاً شرکت می کرد. . بنابراین، آنها توشه عاطفی و معنوی بیشتری به دست می آورند.تاریخ زبان عربی را می توان به طور کلی به دوره های قبل از اسلام و بعد از اسلام تقسیم کرد. قبل از اسلام، زبان عربی به دو شاخه عربی جنوبی و عربی شمالی تقسیم می شد. با ظهور اسلام، این زبان به تدریج به فراموشی سپرده شد و زبان رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد عربی شمالی که اساس زبان عربی امروزی است، جایگزین آن شد و در سراسر عربستان گسترش یافت. این زبان اکنون عربی کلاسیک نامیده می شود
عصر زبان عربی در تاریخ
صدها سال پیش در شبه جزیره عربستان قبیله ای بیابان نشین به نام سامیان زندگی می کردند و زبان باستانی رایج در میان سامی ها سامی نام داشت. اگرچه برخی از سامیان در مناطق دورافتاده عربستان زندگی می کنند، اما در سال های اخیر، بسیاری از آنها به تدریج شبه جزیره را ترک کرده و به مناطق اطراف نقل مکان کرده و از نظر زبانی و فرهنگی با مردم منطقه ادغام شدند.
در جریان این مهاجرت ها، تمدن های بزرگی در نواحی اطراف پدید آمدند که از آن جمله شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد می توان به تمدن های بابلی، آرامی، سومری، کنعانی و عبری اشاره کرد. زبان های باستانی ایجاد شده در هر منطقه تفاوت های مشخصی دارند، اما همه آنها زبان های سامی هستند.
زبان‌های سامی بر اساس رابطه‌شان با شبه جزیره عربستان: زبان‌های شرقی (مانند بابلی و آشوری)، زبان‌های غربی (مانند کنعانی، عبری و آرامی) و زبان‌های جنوبی (مانند عربی) طبقه‌بندی می‌شوند. و حبشی).
پیشینه زبان کلاسیک عربی در آغاز اسلام
به دلیل ضعف تمدن عرب قبل از اسلام که به دوره جاهلیت نیز معروف است و ساختار بادیه نشین و اغلب جنگ اعراب، منابع مکتوب عربی کلاسیک بسیار محدود است. در واقع آنچه از آغاز عصر کلاسیک عرب، یعنی از قرن سوم تا ششم پس از میلاد مسیح، قبل از ظهور اسلام و پس از آن باقی مانده است را می توان در گروه های زیر طبقه بندی کر

از این جهت گیری دین، که جهت گیری پدیده های بیرونی است و به پدیده های درونی اشاره می کند، آشکار می شود که جنبه دین که جوهره آن است، درجه ای از وحدت ذاتی است که فقط همه حلقه های ماوراء طبیعی در آن وجود دارند. اضافات و کمالاتی که فاقد آن هستند.
«بدان که شریعت و طریقت و حق ولو به حق یکی است، ولی حق بالاتر از طریقت است و طریقت مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد بالاتر از شریعت و همینطور. انسان زیرا شرع در مرتبه اول، طریقت در مرتبه وسط و حقیقت در مرتبه آخر است. همان گونه که ابتدا به وسط کامل می شود، وسط نیز در پایان کامل می شود.» (املی، 1362: 31).
درست است، اگرچه توحید وجودی (انکار وجودهای کثیر) باطن و لب توحید الهی (انکار کثرت خدایان) است، اما این لایه و تظاهر هرگز قابل کنار گذاشتن و نابودی نیست. آنها مدعی هستند که توحید بیرونی باید با توحید درونی همزیستی داشته باشد و همیشه از راه میانه صحبت می کنند (آملی، 1368 الف: 89-88) و این توحید میانه را توحید و گرایش حقیقی می دانند. شمال فقط به سمت یکی از دو موحد، یمین و غلو می خوانند. (همان: 99-100)
پس این راز کسی است که نه تنها چشم چپ و نه تنها چشم راست، بلکه هر دو چشمش باز است و در عین حال به وحدت معنا وفادار می ماند. به گونه ای که کثرت نه آن را از آگاهی به وحدت باز دارد و نه از بین بردن آن در وحدت، تنوع را از بین می برد. (املی، 1368 الف: 75-74)
«تنها چیزی که در هستی وجود دارد گواهی می دهد به وجود حق، حق تعالی، به طور کامل، تبدیل شده، تام آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد و تمام، و در عین حال آنها را به گونه ای ترکیب می کند که بیننده پنهان نمی کند. یکی با دیگری، زیرا اگر به یکی از آنها بچسبید، آن را از دیگری می پوشاند و از دایره یک موجود خارج می شود». (هامان: 113)
پس باید این سه مظهر را به گونه ای فهمید که با یکدیگر منافات نداشته باشند، بلکه شرع و طریقت حق را تأیید و حق را ثابت کنند. توحید الهی شرع، توحید وجودی حقیقی است و اصل توحید الهی منطبق بر عالم ماده و ملک، خود توحید وجودی است. زیرا با انحلال عالم ملک، شرع نیز به ظاهر روی رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد می‌آورد، اما احکام حق همیشه ثابت است و توحید در هستی زایل نمی‌شود

توجه به جایگاه والای مسجد در فرهنگ اسلامی و نقش اساسی آن در بین مسلمانان که در قرآن و حدیث خانه خدا نامیده شده و جایگاه نهضت اسلامی است، احترام به قداست آن و حفظ طهارت و قداست آن است. برای همه الزام آور چنانکه امام صادق (ع) فرمودند:
ملعون، لعنت بر کسی که حرمت مسجد را نداند. (سفینة البحار/ ج 1 / ص 600 ).
هر که به مقدسات کلیسا احترام نگذارد و به کلیسا احترام نگذارد از رحمت خدا دور است.
به همین دلیل مساجد قوانین خاصی از جمله الزام به نظافت فوری و رعایت مسجد النبی کوهسنگی مشهد نظافت و بهداشت، زدودن گرد و غبار و عطر دارند! و نشان دهنده التزام شرع مقدس به حفظ حرمت و رعایت شئون زیارت مسجد، خانه دوم و مرکز جامعه مسلمانان است.
بر اساس شایعات متعدد، مساجد در سراسر جهان، خانه خدا و محل اجتماع مردم و مرکز اسرار و نیازها، حز. هرتز به عبود پیوست.
مسجد سراى طهارت و مركز حركت ملائكه و به فرموده حضرت حق «محل پاكان» است.
مهربانی به خوبی (نور/کات).
آدم های خوب و پاک برای آدم های بد پاک هستند
مردانی هستند که دوست دارند خود را پاک کنند و خدا پاکیزه کنندگان را دوست دارد. (توبه/108).
مردان و زنان بی گناه مشتاق طهارت نفس به آن مسجد (کعبه) می آیند و خداوند رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد بندگان پاک و نیکوکار را دوست دارد.
رسول خدا (ص) فرمود:
اگر تمیز نیستید، به کلیسا نروید
وارد مسجد نشوید مگر اینکه پاک و پاکیزه باشید، از این رو مساجد تمیزترین مکان های دنیا هستند، آلودگی آنها حرام است و تطهیر آنها واجب است و رعایت نظافت و نظافت آنها وظیفه همگان است.
▪ مسجد، حرم:
مسجد عبادتگاه و مکانی پاک و مقدس است که باید پاکیزه و قداست آن حفظ شود و حرمت آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد و قداست آن حفظ شود از این رو خداوند به رسول خود دستور می دهد که مسجد را پاکیزه نگه دارد.
باقر (علیه السلام) فرمودند:
چی؟ آیا خداست که پیامبرش مسجد شما را تطهیر می کند؟ (وصل الصحیح / ج 1 / ب 484 ).
خداوند متعال به پیامبرش دستور داد که مسجدش را پاک و پاکیزه کند.
و با دو پیامبر (ابراهیم و اسماعیل علیهم السلام) جان خود را به خطر انداخت تا خانه خود را پاکیزه نگه دارد تا مؤمنان در مکانی مقدس و پاک به عبادت و نماز بپردازند و در برابر منظره معجزه آسای حضرت باری تعظیم کنند.
و چون خانه ای را برای مردم و مؤمنان سرمشق قرار دادم و مقام ابراهیم را عبادت گرفتیم و عهدمان با ابراهیم و اسماعیل خانه طهارت اهل طیفین و اکافین و سجده رکعت است. (سوره بقره/ آیه 125).
و به یاد آن روزگاری که کعبه را محل امن و مرجع دین مردم قرار دادیم وشماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد مکان ابراهیم را امر به نماز و عبادت کردند و با ابراهیم و اسماعیل عهد بستیم. حرم خدا را پاک نگه میداری چون مؤمن هستی.

همگی مصیبتی را که عزاداران حسینی در ۱۰ روز نخستین محرم به سوگ آن می‌نشینند، مسجد النبی کوهسنگی مشهد تنها در زمان یکسری ساعت بر خانواده سیدالشهدا وارد شد.

کلیه مصیبتی را که عزاداران حسینی در ۱۰ روز نخستین محرم به سوگ آن می‌نشینند، تنها در زمان یکسری ساعت بر خانواده سیدالشهدا وارد شد.
امام حسین (ع) براى پیش گیرى از نزاع و خون ریزى نیروهاى دو طرف عملکرد زیادى به شغل آورد و از هر روش ممکن مى خواست از کشتار مسلمان ها جلوگیرى کند و خون کسى بر زمین نریزد.

پیش از شهیدشدن امام حسین علیه‌السلام

تهیه و تنظیم سپاه:
امام حسین (ع) بعداز نماز صبح، سپاه خود را که متشکل از ۳۲ بدن سواره و ۴۰ بدن پیاده بودند،آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد به سه مجموعه تقسیم کرد؛ گروه نخستین را در قسمت میمنه، گروه دوم را در قسمت میسره و تیم اى را دربین آن دو قرار بخشید. فرماندهى قسمت میمنه را به «زهیر بن قین» و فرماندهى نصیب میسره را به «حبیب بن مظاهر» واگذار کرد و خویش در اواسط دو سپاه ساکن شد و بیرق سپاه را به برادرش عباس بن على (ع) سپرد و چادر‌ها را در پشت راز قرار اعطا کرد.

قدمت بن سعد نیز سپاهیان جنایت پیشه خویش را به تعدادی مجموعه تقسیم کرد و فرماندهى قسمت میمنه را به «قدمت بن حجاج»، فرماندهى قسمت میسره را به «شمر بن ذى الجوشن»، فرماندهى سواره نظام را به «عروه بن قیس» رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد و فرماندهى پیاده نظام را به «شبث بن ربعى» واگذار کرد و بیرق ننگین سپاه خویش را به غلامش «درید» سپرد.

دو سپاه در قبال یک دیگر صف آرایى کرده و براى شروع جنگ عاقبت ساز، لحظه شمارى مى کردند.

اندرزهاى قبل از جنگ:
امام حسین (ع) براى پیش گیرى از مبارزه و خون ریزى نیروهاى دو طرف، عملکرد زیادى به فعالیت آورد و از هر رویه ممکن شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد مى خواست از کشتار مسلمان ها جلوگیرى کند و خون کسى بر زمین نریزد ولى معاند که مغرور از کثرت سپاه خویش و قلت یاران امام (ع) بود، به هیچ صراطى بدون واسطه عدم وجود و به هیچ پیشنهادى جواب مثبت و فعالیت ساز نمى داند و خواستار تعیین‌تکلیف از روش جنگ و خون ریزى بود.

امام حسین (ع) در روز عاشورا، برخى از یاران خویش را به نزد سپاه معاند ارسال کرد تا با آن ها گفت‌و‌گو کرده و بابیان حقایق و حقیقت ها، آن‌ها را از شرارت و جنایت پشیمان نمایند.

آن حضرت خویش نیز توشه‌ها براى نصیحت سپاه شرک پیشه معاند پا پیش بنیان و بابیان خطبه هایى پر‌نور گر آنان‌را به مراقبت متانت و عدم خون ریزى دعوت کرد و از نزاع و پیکار دستگیر ولى جز تعدادى اندک که از خواب غفلت بیدار گردیده و واقعیت را دریافتند و به سپاه آن حضرت پیوستند، سایر آن ها در ضلالت و گمراهى خود باقى باقی مانده و بر شروع مبارزه پافشاری مى کردند.

پیشگفتار
در‌حالتی که چه مقصود اساسی بنای مسجد، تشکیل داد جای خاصی برای عبادت و سر نیاز با خدا متعال هست و انگیزه نامگذاری آن به مسجد، از آن روست که رده سجده و تواضع در پیشگاه آفریدگار متعال میباشد؛ ولی نباید از جنبه های دیگر مسجد غافل شوید.

با نگاهی زود گذر به تاریخ صدر اسلام و بعد، درمی یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تا به امروز تحت عنوان راءس مهمی برای انجام رسالت نبی پروردگار(ص)، مسجد النبی کوهسنگی مشهد منشأ تحولات و سرویس ها، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می رفته میباشد. فعلا نیز مساجد در زمینه های متعدد دارنده فعالیتهای بزرگ میباشد و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش تری بهره مند باشد مطلقاً از جذابیت و اقبال بیش تری منتفع گردیده و مورد استقبال تبارک تری از سوی کلیه قشرها جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن ارتقا اعتقادات مذهبی و آیین باوری در سطح جامعه میباشد.

گرچه پرداختن به آحاد کارکردهای مسجد از صدر اسلام تا به امروز در این نوشتار نمی گنجد؛ البته معرفی برخی از کارکردهایی که هم موقتی در بسیاری از مساجد قابل انجام است، خالی از سود نخواهد بود:

1. آموزشی
روزگاری مسجد، یگانه مقر اساسی آموزشی در کشورهای اسلامی بوده میباشد. متأسفانه آیتم فراگیری در مساجد نادر رنگ گردیده آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد و مطلوب میباشد با برنامه ریزی و متناسب با تجهیزات جانور و استفاده از کارشناسان، اپلیکیشن هایی از قبیل: یادگرفتن احکام و قرآن، مخصوصا برای بانوان و نوجوان ها و جواب به سؤالات و... برگزار خواهد شد.

منزلت جلسات علمی و آموزشی در مسجد از نگاه پیامبر اکرم(ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنانکه در داستان میباشد که روزی رسول پروردگار(ص) به مسجد وارد شدند. در مسجد، دو مجلس جداگانه برپا بود. گروهی در هم اکنون تعلیم و فراگرفتن علم بودند و جمعی نیز به دعا و راز و نیاز باایمان سرگرم. رسول(ص) فرمود: هر دو گروه به سوی خیر و خوبی قدم برمی دارند؛رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد تیم ای پروردگار را میخوانند و گروهی نیز آموزش می بینند و نادانان را یاد دادن می‌دهند؛ البته این شرکت (یاد دادن و تعلم) کار برتری ایفا می دهد. اینجانب نیز به خواسته یادگرفتن دادن عموم مبعوث گردیده ام. سپس نبی(ص) بین گروهی که درگیر یادگرفتن بودند، جلسه.[1]

اما توجه بدین نکته لازم می باشد که در مسجد هر آموزشی سفارش نمی‌شود؛شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد چنانکه امام کاظم(ع) می فرماید: فرستاده خدا(ص) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی گوشه و کنار مردی رینگ زده اند، پرسیدند: این مرد چه کسی است؟ گفتند: علامه میباشد. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: آگاه ترین عموم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آن ها، مجال جاهلیت و اشعار عربی. فرستاده(ص) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ 9 إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛[2] این دانشی است که کسی که نداند، زیانی برایش ندارد و هر کس فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، سپس فرستاده معبود (ص) فرمود: همانا دانش سه چیز میباشد: آیة محکمه (اصول اعتقادی)، فریضة عادله (دانش خلق) و سنت قائمه (مسائل شرعی و دیگر علم ها موردنیاز جامعه)، غیر از اینها وقار است.» یعنی فراگرفتنش بهتر است؛ ولی درصورتی که کسی نداند عیبی بر وی وجود ندارد.

2. فرهنگی
پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی میان دیگر نقشها و کارکردهای مسجد، دارنده بیش ترین اهمیت میباشد. پیامبر اسلام(ص) گوشه و کنار مسجد را کاملاً فرهنگی می دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازة وی بعضی مسابقات برگزار می شد و حضرت علاوه بر ابراز خرسندی از این عمل، با صبر و بردباری کامل از اینگونه مسایلی استقبال می کردند.[3] گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی پیشرفته هست؛ اما نباید از این کارکرد اساسی مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... مثلا نرم افزار هایی می‌باشند که می توان با هواخواهی مسئولین حیطه به اعمال درآورد. همینطور حضور امام جماعت مدتی گذشته و بعداز نماز در مسجد برای سوال و جواب، مشورت کردن و... قوانینی ویژه جهت رشد فرهنگی عموم را به وجود می آورد.

3. تبلیغی
هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت فقهی عموم و آشنا کردن آنها برای ادای وظایف شرعی و اسلامی می باشد. با برگشت به سیرة تبلیغی فرستاده خداوند(ص) مشخص می گردد که وی سه نوع مرکز تبلیغی داشته اند:

الف. مراکز تبلیغاتی موقت:
این مرکزها مرتبط با فرصت یا این که مکانهایی است که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانة بعضی اصحاب برای اقامة نماز و تبلیغ آئین به کارگیری می نمود.

ب. مرکز ها تبلیغاتی سیار:
حیث به پراکندگی قبایل عرب، حضرت بدون چاره بودند شخصاً به اماکن مختلف سفر کرده و از مجاورت، پیام خود را به عموم آن مناطق برسانند. هم فعلا برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روضه خوان محرومند و مطلوب می باشد که روحانیونِ در حدود این بخش ها با هماهنگی بعضی اداره ها یا این که اشخاص متدین، وسیلة نقلیه ای تهیه و به‌این مناطق طغیان کنند.

ج. مرکز ها تبلیغی اصلی و اثبات:
شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی بازی نقش نکرده باشد؛ از فرصت فرستاده پروردگار(ص) تا به امروز اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم‌ترین نرم‌افزار های مساجد بوده و می‌باشد.

اما می بایست دقت داشت که در طول کنونی وعظ و سخنرانیهای وقت گیر ضمن اینکه موجب خروج بخش اعظمی اشخاص از مسجد میشود، سود ای به‌دنبال نخواهد داشت، از اینرو به لحاظ می رسد می بایست سخنرانیها مخصوصاً سخنرانیهای هفتگی و دائمی بسیار کوتاه و حتی المقدور به طور سوال و جواب صورت پذیرد.

در سیرة فرستاده اسلام(ص) میبینیم که آن حضرت برای دوری از خستگی شنوندگان فقط بعضی از روزها موعظه می فرمود؛ عبدالله بن مسعود می گوید: «کَانَ النَّبِیُّ9 یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَةِ فِی الْاَیَّامِ کِرَاهَةَ السَّامَةِ عَلَیْنَا[4]؛ پیامبر پروردگار(ص) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، برخی از ایام ما‌را موعظه می فرمودند.»

همینطور آن حضرت دیگر افراد را نیز به آسوده خریداری کردن در تبلیغ پیشنهاد می نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛[5] وا رفته بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و عموم را گریزان نسازید.»

تردیدی وجود ندارد که کار تبلیغی در مسجد سرشار از مایه های معنوی و روحانی است. آموزه های الهی افرادی را که اندک آیتم ای برای هدایت دارا هستند، شیفته و شیدای اسلام می کند. تحت عنوان مثال: یکی از دوستان که جزء مبلغین بسیار برنده اوائل انقلاب است، جوان ها اکثری را از روش مسجد، جذب حوزة علمیه کرده است که بخش اعظمی از آنان تحت عنوان امام آدینه، مدیریت فرهنگی و حوزوی و... مشغول عمل میباشند که همگی مرهون جذب جوان ها به مسجد میباشد.

در اینجا مایحتاج می باشد به یک موضوع بسیار اساسی در تبلیغات مسجد اشاره کنیم و آن تبلیغ مکارم اخلاق می باشد.

در طول تاریخ کلاسهای ویژة اخلاق و رفتار [شخصی، اجتماعی، خانواده و...] در زمان ها تعطیل و فراغت همگانی به وسیله علمای گذشته در مساجد برگزار می شده است. موقتا نیز اینگونه طرحی در برخی شهرهای والا همانند: قم، اصفهان و مشهد، به وسیله علما و در برخی شهرهای خرد خیس با استعمال از اساتید وروحانیون زبده و متخلّق به خلق که گرایش همگانی عموم به آنان بیش خیس می باشد برگزار و گزینه استقبال قرار گرفته است. مطلوب می‌باشد اینگونه طرحی متناسب با استقبال عموم در ضمن نرم افزار های مسجد، هفته ای یا این که ماهی یکبار جاری ساختن پذیرد. همینطور ذکر روایات و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی7 و زندگانی بزرگان آئین، میان دو نماز مغرب و عشا بسیار موثر و دیدنی میباشد.

4. اجتماعی
شالوده آئین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته است تا بشر را از معاش شخصی و عزلت برهاند. به همین جهت می‌بینیم اسلام عزلت و تنهایی یار با سر و نیاز اعتکاف را نیز فی مابین توده، آن هم در مسجد جامع آیتم توصیه قرار می دهد.

اساساً یک کدام از علل تأکیدات رسول اسلام(ص) و ائمه معصومین: بر حضور در نماز جماعت به طور صفوف فشرده و دارای انسجام، ایجاد کرد روحیة تعاون فی مابین نمازگزاران و ارتقاء بُعد اجتماعی مسلمانان در کنار اعمال اعمال عبادی آنها می‌باشد. و این حضور قادر است از داد و فریاد و عنان گسیختگی که جامعه به گذر زمانِ زمان در گیر آن میگردد، غربت نماید و تشکیل این اجتماعات در جای مقدس مسجد، منجر می‌شود تا مؤمنین پایین اعتنا و ارشادوراهنمایی عالمان و مبلغان شرعی قرار گیرند.[6]

از سوی دیگر، با اکران همبستگی و پیوستگی مسلمان‌ها در مسجد، همدلی و همراهی آنان کلیه روزه اعلام می‌گردد. همینطور مسجد دلیل مهمی برای شناخت با مؤمنین و اطلاع از اینک یکدیگر و امداد در وقت نیاز و دعا در وقت دغدغه یکدیگر است. همینطور مسجد پایگاهی نیرومند در جهت انفاق و خیرات در شیوه معبود و برطرف کردن نیاز نیازمندان و مرکز جنگ با ظلم حاکمان جور و انسجام نیرو و تجهیزات به منظور تداوم مبارزات و حفظ دستاوردها و پیروزیها به شمار می رفته و می رود. امام رضا(ع) می فرماید: «إِنَّمَا جُعِلَتِ الْجَمَاعَةُ لِئَلَّا یَکُونَ الْإِخْلَاصُ وَ التَّوْحِیدُ وَ الْإِسْلَامُ وَ الْعِبَادَةُ لِلَّهِ إِلَّا ظَاهِراً مَکْشُوفاً مَشْهُوداً لِأَنَّ فِی إِظْهَارِهِ حُجَّةً عَلَی أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ لِلَّهِ وَحْدَهُ وَ لِیَکُونَ الْمُنَافِقُ وَ الْمُسْتَخِفُّ مُؤَدِّیا این کهً لِمَا أَقَرَّ بِهِ یُظْهِرُ الْإِسْلَامَ وَ الْمُرَاقَبَةَ وَ لِیَکُونَ شَهَادَاتُ النَّاسِ بِالْإِسْلَامِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ جَائِزَةً مُمْکِنَةً مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْمُسَاعَدَةِ عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوَی وَ الزَّجْرِ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَل؛[7] [نماز] جماعت بدان جهت مقرر گردیده‌است تا اخلاص، توحید، اسلام و پرستش خدا همه ظواهر، آشکار و مشهود باشند؛ چون در آشکار کردن این کارها، حجت خدای یگانه بر اهل خاور و باختر جانور است. همینطور [به خیال و خاطر آن می بایست احکام اسلام آشکارا عملی گردد و بر جاری ساختن آن مراقبت نمایند] تا منافق و سست آیین نیز آنچه را [به لهجه] بدان اقرار نموده است، به مکان آورد و اسلام و حفظ بر آن را اظهار نماید. و برای آنکه مدرک دادن مردمان به مسلمانی یکدیگر، جایز و ممکن باشد. همینطور استعانت در نیکوکاری و زهدو تقوا و جلوگیری از بسیاری از نافرمانیهای خداوند عزیز و جلیل [با حضور در نماز جماعت محقق می شود].»

براین اساس با تمرکز به این سخن گهربار، کارهایی مانند توده امداد برای نیازمندان، پرداخت وام، اعطای سرویس ها درمانی، اقدامات برای تسهیل وصلت جوان ها، طرح ریزی برای عیادت و طغیان از بیماران مخصوصاً بیماران اهل مسجد و اموری از این قبیل، تمامی از مصادیق تعاون بر «برّ و تقوا» می باشد.

5. سیاسی
یکی‌از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی میباشد که از مجال نبی معبود(ص) بر آن تأکید گردیده و موقتی نیز التفات آن تماما معلوم است. بر همین اساس، آن حضرت بعداز بنیانگذاری نظام اسلامی، مسجد را که مرکزی همگانی و محل تجمع مسلمان‌ها برای ادای فرایض فقهی بود، تحت عنوان مقر حکومت و بنیان سیاسی اسلام برگزید. در بعدازظهر های آن‌گاه نیز بیش خیس کارها سیاسی آن روز مانند معرفی خلیفه، مراسم بیعت با او، برکنار و نصب استانداران و کارگزاران و... در مسجد شکل می گرفت.

در حین انقلاب اسلامی کشور‌ایران بعد از پایه اعتقادی و عبادی، پررنگ ترین، فعال ترین و بارزترین قسمت فعالیت مساجد در محور سیاست بوده هست؛ به دلیل آن که مساجد در دانایی و بیداری توده ها در زمان گذشته و بعداز انقلاب نقش مؤثری داشته اند و در حال حاضر نیز استعمارگران دنیا از مسجد بیش تر از هر بنیان انقلابی می ترسند.

حضرت امام خمینی ; در تبیین بعد سیاسی مسجد میفرمایند: «ولی راجع‌به اسلام، استارت کردند تبلیغات کردن به اینکه اسلام یک مکتبی می باشد که می‌گوید: ملایم، به‌تدریج. لابد پیش میایند، یک مکتبی میباشد که مرتبط با دعا و بیان و یک روابطی مابین عموم و مابین سازنده و سیاست، کاری به آن ندارد، اسلام به حکومت کاری ندارد، به سیاست کاری ندارد، این را آنقدر تبلیغات روی آن کردند که در جامعه خویش روحانیت هم به خورد آن ها هم دادند که بسیاری از آنها هم همین اعتقاد و باور را پیدا کردند.... که روضه خوان مسجد برود و نماز بخواند و پهنا میکنم از این صنف امور؛ درس بگوید و مباحثه بکند و آن آداب شرعیه را به عموم نشانه دهد. آنهادیدند که نماز روحانیون و نماز اسلام هیچ به آن‌ها ضرر ندارد، هرچه میخواهند نماز بخوانند.»[8]

6. جهادی
رسیدگی کتاب ها تاریخی به نه روشنگر آن هست که از اولِ اسلام تمامی فعالیتها برای مثال: جمع، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام حس خطر و بیم از تعدی معاند، در مسجد شکل می پذیرفته میباشد. مسجد خیر فقط محل اعزام نیروها و طرح نقشه های جنگی بوده، بلکه نبی پروردگار(ص) دستور می دادند در شکل وجود مسجد، خیمه فرماندهی او را در کنار آن نصب نمایند؛ به طوری که در جنگ با «بنی نضیر» به بلال امر کرد تا خیمة او‌را در کنار مسجد کوچکی مجاورت آن محل نصب نمایند؛ اما وقتی که آن چادر آیتم شناسایی و مقصود تیر معاند قرار گرفت، حضرت فرمودند تا چادر را به کنار «مسجد فضیخ» منتقل کنند تا از تیررس معاند دور باشد.[9]

آنچه در طی مبارزات و فعالیتهای انقلابی در بعد از ظهر حاضر و در روزگار قبل، حین و پس از انقلاب اسلامی ایران پر‌نور گشت، آن است که مساجد صرفا جایگاهی هستند که در جوّی پر از وحدت، اخوّت و معنویت، نیروهای مبارز، مؤمن و شجاع را در خویش مکان داده و از این‌شیوه، در جهت بیداری و درایت بخشی به گروههای گوناگون مردمی، رسالت خود را عینیت بخشیده میباشد. به همین عامل میباشد که معاندان از مساجد تحت عنوان مرکزها نیرومند مدد انقلاب و ستاد عملیاتی رهبر انقلاب اسلامی، در ترس و وحشت بوده و بارها مساجد را آماج هجوم ها خویش قرار داده اند و هم فعلا نیز معاندان داخلی و فرنگی در صدد به دور کردن عموم به خصوص جوان ها از مساجد میباشند.

بت شکن زمان، امام خمینی ; با ادراک این آلرژی معاندان، بارها خطر طلاق انقلاب از مساجد را آیتم تأکید قرار داده و فرموده اند: «در شرایطی که این مسجد و مرکز ستاد اسلام توانا باشد، واهمه از فانتومها نداشته باشید! واهمه از ایالات متحده و شوروی و اینها نداشته باشید! آن روز می بایست واهمه داشته باشید که شما پشت فرمایید به اسلام، پشت فرمایید به مسجد.»[10]

7. رسانه ای
یکی نیازهای اساسی انسان، وسایل ارتباطی است تا انسانها را از خبرها اصلی باخبر ساخته و آن‌ها را در رویدادها به کمک یکدیگر طلبیده و از حملة معاندان دوراندیشی داده، آن‌ها را آمادة پناه کند. آیین مبین اسلام از 1400 سال پیش این نیاز را در نظر گرفته و مکانی به اسم «مسجد» را تحت عنوان مقر ارتباطی بسیار اصلی در افزایش پیوندهای انسانی و توسعة فرهنگی اسلام معرفی نموده است. به همین دلیل کارکرد رسانة رابطه جمعی با همة تحولات تکنیکی، زمانی قرین موفقیت قلمداد می شود که بتواند عمیق ترین رابطه و لینک را با مخاطب برقرار سازد که‌این خصوصیت تنها در مسجد یافت می‌گردد.

هر چند ممکن می باشد اینگونه تلقی گردد که با وجود وسایل رابطه جمعی پیشرفتة مدرن، این نقش مساجد، عنایت گذشته خویش را از دست داده هست؛ البته پیشرفت مساجد در کلیه نقاط شهری و روستایی از یک سو و از سوی دیگر، حرمت، قداست و معنویت خاصی که مسجد نزد مسلمان ها دارد، منجر گردیده است تا مساجد نقش مهم و غیر قابل انکار خویش را در‌این کارکرد جاری ساختن کنند.

در اینجا مطلوب می باشد به برخی ویژگیهای خاص رسانه ای مسجد اشاره می‌گردد:

1. پیام مسجد، عمومی بوده و خبرها محرمانه و محرمانه ندارد؛ به مغایر بعضی رسانه ها.

2. مسجد، پیام منفی ندارد؛ به مغایر برخی رسانه ها که پیام منفی هم دارند.

3. پیام مسجد، موجب نفوذ در فوءاد و اذهان مخاطبین میشود؛ به مغایر خبرها تنی چند از رسانه ها.

4. پیام مسجد، می تواند انقلاب ساز باشد؛ البته اخبار بعضا رسانه ها انقلاب سوز.

5. خبر‌ها رسانه ها در روز آن‌گاه و یا این که حتی چندین ساعت بعد کهنه می شود؛ به مغایر پیامهای مسجد.

6. در رسانة مسجد، حق اولویت با پیام دینی و زیر تأثیر احکام آیین می باشد؛ البته در اکثر رسانه ها حق تقدم با مسائل اقتصادی و سیاسی است.

شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی اجرای نقش نکرده باشد؛ از زمان پیامبر آفریدگار(ص) تا به امروز اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم ترین نرم‌افزار های مساجد بوده و است.

7. پیام مسجد، موعظه و هدایت میباشد؛ به بر خلاف خبرها برخی رسانه ها که تنها آگهی می باشد و احیاناً همپا با تخریب و گمراهی.

8. پیام دهنده در مسجد (امام) می بایست عادل و فقید باشد؛ به خلاف پیام دهنده در برخی از رسانه ها که شرط خاصی نداشته و کسی که میتواند در جایگاه پیام دهنده باشد.

9. پیام دهندة مسجد، مخاطب را می شناسد و طبق گنجایش وی پیام میدهد؛ اما رسانه ها عمدتاً به هر گیرنده ای پیام می‌دهند.

10. پیام مسجد ادب قسمت میباشد؛ به مغایر عمده رسانه ها.

11. در حین تاریخ مساجد واقعی (خیر مساجدی مثل مسجد ضرار) مخاطبین خویش را از مسیر حق منحرف نساخته است؛ اما رسانه ها معاویه را امیر و حضرت علی(ع) را کافر و امام حسین(ع) را فرنگی معرفی کردند.

8. روحی، خل وچل
اضطراب و نگرانی یک کدام از گران قدر ترین ایرادات معاش بشر و ادب یکی گمشده های اساسی انسان می‌باشد که همواره در جستجوی آن بوده و می باشد و از استارت معاش برای یافتن آن تلاش نموده است.

قرآن کریم ومهربان با پاراگراف ای کوتاه و پرمغز، مطمئن ترین و مجاورت ترین طرز را چهت نیل به وقار آرم داده و می فرماید: «اَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُاینترنتُ»؛[11] «بدانید که با خاطر خدا دلها آهسته می گیرد.» همینطور می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُاینترنتِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا ایمَانًا مَعَ ایمَانِهِمْ»؛[12] «وی کسی می باشد که متانت را در دلهای مؤمنان نازل کرد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند.»

امام درستگو(ع) به مسلمان‌ها پیشنهاد می نمایند که به هنگام رویارویی با ایرادات و اندوههای مادی، به نماز و مسجد حفاظت ببرند؛ چنانکه میفرمایند: «مَا یَمْنَعُ أَحَدَکُمْ إِذَا دَخَلَ عَلَیْهِ غَمٌّ مِنْ غُمُومِ الدُّنْیَا أَنْ یَتَوَضَّأَ ثُمَّ یَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَیَرْکَعَ رَکْعَتَیْنِ یَدْعُو اللَّهَ فِیهِمَا أَمَا سَمِعْتَ اللَّهَ یَقُولُ: «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»؛[13] هنگامی که اندوهی از اندوههای فقید یکی‌از شما‌را فرا گرفت، چه می شود که وضو گرفته به مسجد داخل شود و دو رکعت، نماز بخواند و در آن دو رکعت، خداوند را بخواند [و دعا نماید]؛ مگر نشنیده ای که خدا می فرماید: و با حوصله و نماز کمک جویید.»

شناخت با کارکردهای مسجد به ما یاری می نماید تا با منفعت گیری از نادر ترین تجهیزات در جهت جذب مؤمنین، مخصوصاً جوان ها به کار گیری نموده و آن گاه از آفریدگار منان بخواهیم در سخن، فعالیت و شغل ما برکتی قرار دهد تادر نمازگزاران تأثیرگذار باشد. چنانکه بسیاری از مبلغین گرامی با برگزاری جلسات هفتگی برای جوان ها سبب گردیده اند عدة متعددی از جوان ها جذب حوزه شوند یا این که جزء جوان ها بسیار بهتر و مورد تأیید در آن حوزه‌ گردند.

بیان این نکته ضروری می باشد که تأثیر فعالیتهای فرهنگی دینی معمولاً دراز برهه زمانی می باشد و نباید انتظار داشت اثر ها یک نرم افزار در مدتی کوتاه ظواهر گردد؛ به عنوان مثال می بینیم همت عموم به رهبری امام خمینی ;، برای برپایی انقلاب بعد از سالهای متمادی بهره داد و نظام اسلامی به ثمر گرد هم آیی.

چکیده

نوشته ی علمی حاضر در صدد بیان
ذکر
بیان
فضیلت و محرک بنای مسجد در آموزه­ های اسلامی میباشد. بنابراین، آغاز بانیان و حالت بانیان و آبادکنندگان مساجد آیتم استیناف قرار گرفت. ایمان به خداوند و اخلاص، اعتقاد و باور به قیامت، اقامه نماز، لزوم ادای زکات و شجاعت از حالت مورد نیاز در بانیان مسجد است. در‌پی نوشته ی علمی به عمارت مسجد و بیان ویژگی های ظاهری بنای مسجد اسلام پرداخته شد و در پایان به اختصار، فضیلت و جایزه بنیان مسجد گزینه رسیدگی قرار گرفت.

مقدمه

در شرایطی که چه انقلاب اسلامی مولود مسجد بوده میباشد، اما از آغاز توفیق انقلاب تاکنون نسبت بدین نهاد الهی كم لطفی شده و یا به عنوان کردن صحیح‌تر به اندازه کافی به آن دقت نشده می‌باشد. با تمرکز به ميزان پرورش جمعيت و افزايش ساخت و سازها در كشورمان، به تعداد مناسب مسجد نساخته‌ايم؛ براین اساس، امروزه به جهاد مسجدسازی نیازمندیم؛ جهاد مسجدسازی در دو قسمت، شامل ایجاد کرد مسجد در محله‌ها و شهرک‌های نو و تعمیر مسجد و یا تجدید بنا در محله‌های سابق بایستی صورت گیرد. به هر فعلا گرچه نمازگزاران، ركن مهم مساجد می‌باشند نه ساختمان و ظاهر مسجد، اما بی شک حضور حداکثری نمازگزاران و مؤمنان، به ویژه نسل جوان در مسجد به عمران و آبادانی ظاهر مسجد و در دسترس بودن آن بستگی دارد.

مسجد، نقش مهمى در حيات دينى و حتّى در شئون اجتماعى و اقتصادى و سياسى و علمى مسلمان‌ها دارد، اولياي اسلام همواره مردم را به ساختن مسجد تشويق كرده­اند و مشوق‌هاى بزرگى براى اين كار ذكر نموده ­­اند. آموزه­های ­اصیل اسلامی برای بانیان و آبادکنندگان مساجد شروط و ویژگی­های خاصی را ذکر کرده­اند که درین نوشتار مختصر به اساسی­ترین ویژگی­های بانیان مسجد و فضیلت این عمل خداپسندانه در آموزه­ های اصیل اسلامی اشاره می­ کنیم.

بانیان مسجد

کلمه و واژه «بانی» در لغت، به معنای برپاکننده ساختمان، تولیدکننده بنا و عمارت، مؤسس و شالوده­ گذار آمده است.[1]«بانیان مسجد» سازندگان مساجدند. در قرآن کریم و منابع اصیل روایی شیعه و سنّی درباره مسجدسازی توصیه­های فراوانی شد‌ه‌است. در منابع حدیثی با کلمات: «بنی» و «عَمَّر»، که به معنای ساختن و آبادکردن می باشد[2]، از آن تعبیروتفسیر گردید. خدا در قرآن کریم ومهربان، مشرکان را از ساختن مساجد بازداشتن کرده است: «مَا كَانَ لِلْمُشْرِكِينَ أَن يَعْمُرُواْ مَسَاجِدَ الله شَاهِدِينَ عَلَى أَنفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُوْلَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ وَفِي النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ»[3]؛ مشرکان حق ندارند مساجد معبود را آباد کنند، در حالی که به بی دینی خویش سند می­ دهند، آنان اعمالشان نابود شده و در آتش جاودانه خواهند ماند.

براساس آیه ها شریفه قرآن کریم و مهربان، او‌لین شرط قبولی اعمال نزد پروردگار «ایمان» هست و در نگرش قرآنی «مسجد» آن­گاه مسجد خواهد بود که بنیاد و بنیان آن مطابق زهدوتقوا گذارده شود، واضح می‌باشد که مشرکان و کفار به دلیل نداشتن ایمان و فقدان باورهای اسلامی و مقاصد الهی، اعمالش نابود و هیچ­گونه ارزشی ندارد و براساس بیان قرآن[4]همیشه در دوزخ و جهنم باقی خواهند مانند. بدین ترتیب ممنوعیت آنان از عمران مساجد امری طبیعی است. به این ترتیب، خداوند این فضیلت(مسجدسازی) را منحصر به فرد برای مؤمنان دانسته و سازندگان مساجد را جزء هدایت شدگان معرفی کرده است.[5]

وضعیت بانیان و آبادکنندگان مساجد

در قرآن کریم ومهربان درباره ويژگى كسانى كه به آبادى مسجدها همّت مى‏ورزند، چنين مى‏فرمايد: «إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَـئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ»[6] جز اين نيست كه مساجد خداوند را آن كس آباد مى‏كند كه به پروردگار و روز واپسين ايمان داشته باشد و نماز بگزارد و زكات بپردازد و جز از آفریدگار نترسد. اميد است كه اينان از رهيافتگان باشند.

قرآن مهربان در این آیه شریفه، حالت بانیان و آبادکنندگان مساجد این ­گونه برمی­ شمارد: شرط نخستین: ایمان به خداوند[7] و اخلاص[8] در مسجدسازی که نقش اصلی را در آبادی و عمران مساجد و مسجد اجرا می­کند. در روایتی از پیامبر خداوند(ص) بیان شده فرمودند: «وَ مَنْ‏ بَنَى‏ بُنْیَاناً رِیَاءً وَ سُمْعَةً حَمَّلَهُ‏ اللَّهُ‏ یَوْمَ‏ الْقِیَامَةِ- مِنَ الْأَرْضِ السَّابِعَةِ وَ هُوَ نَارٌ یَشْتَعِلُ مِنْهُ ثُمَّ یُطَوَّقُ فِی عُنُقِهِ وَ یُلْقَى فِی النَّارِ فَلَا یَحْبِسُهُ شَیْ‏ءٌ مِنْهَا دُونَ قَعْرِهَا إِلَّا أَنْ یَتُوبَ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- کَیْفَ یَبْنِی رِیَاءً وَ سُمْعَةً فَقَالَ یَبْنِی فَضْلًا عَلَى مَا یَکْفِیهِ اسْتِطَالَةً بِهِ عَلَى جِیرَانِهِ وَ مُبَاهَاةً لِإِخْوَانِهِ؛ هر که بنایی را به ‌منظور عرض اندام و به گوش دیگران رساندن بسازد، معبود این بنا را تا زمین هفتم در حالی ‌که به ‌صورت آتشی در گردن اوست، بر وی حمل می‌کند و او‌را در آتش می‌افکند. چیزی این شخص را از سقوط به قعر دوزخ وجهنم نگهداری نمی‌کند؛ مگر اینکه توبه کند. عرض شد: ای رسول پروردگار! از روی ریاودورویی و سمعه ‌ساختن بنا به چیست؟ فرمود: این که آدم زاید بر نیاز خود و به قصد فخرفروشی بر همسایگان و مباهات ‌نمودن به برادران خود بنایی را بسازد.

شرط دوم: اعتقادوباور به قیامت؛ قرآن مهربان یک کدام از وضعیت مهم برای آبادگران مسجد را ایمان و یقین آپ تو دیت قیامت دانسته میباشد.[9] این دو شرط(شرط اول و دوم)، جنبه‌ اعتقادی و زیربنایی دارااست و تا آن نباشد هیچ عمل پاك و شایسته و خالصی از انسان راز نمی‌زند، بلكه اگر ظاهراً هم سزاوار باشد در درون آلوده و کثیف به اشکال مقصود‌های ناپاك خواهد بود.

شرط سوم: اقامه نماز؛ زیرا غرض اصلی از بنای مسجد، عبادت و پرستش آفریدگار هست.[10]بدین ترتیب، اشخاصی که با نماز هم پا و همراز نیستند، هرچند به گونه­ای در رونق ظاهری و یا ساختن مسجد شرکت داشته باشند، از بانیان آبادگران مسجد محسوب نخواهند شد.

شرط چهارم: آبادکنندگان مساجد عده ای هستند که زکات، یعنی دستمزد مالی واجب[11] خویش را ادا می‌كنند، نه این‌که ساختن و تعمیر مسجد عذر‌ای برای شانه خالی کردن از ذیل بار وجوهات و دستمزد دینی باشد. ازاین­رو از منظر قرآن، عده ای دستمزد مالی خود را پرداخت نمی­ کنند، نمی ­توانند صرفاً با ساختن مسجدی هرچند مجلّل در ردیف آبادگران مساجد به حساب آیند.

شرط سوم و چهارم بیان‌کننده این است که آبادگر مسجد، ایمانش به معبود و روز رستاخیز فقط در مرحله ادعا نباشد، بلكه با اجرا پاكش آن را تأیید كند هم پیوندش با خدا محكم باشد و نماز را به صحت ایفا دهد و هم پیوندش با رفتار پروردگار، و زكات را بپردازد.

شرط پنجم: نترسیدن از غیر پروردگار که بهره آن، شجاعت و قدرت در مقابل هر منزلت و قدرتی هست تا بتوان از اجرای نرم افزار­های غیر الهی در مسجد دوری کرد.

از سیاق كلام آیه شریفه به کار گیری میگردد اینكه انحصار مستفاد از كلمه: «إِنَّمَا» از قبیل قصر افراد می باشد[12]، ‌تو گویی شخص توّهم كرده كه هم مؤمنین حقّ دارا‌هستند مساجد آفریدگار را آباد كنند و هم مشركین. ازاین­رو در این آیه شریفه، حق مزبور را منحصر به فرد در مؤمنین كرده می‌باشد و لازمه‌ این حصر این است كه منظور به جمله: «يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ» انشاء حق و جواز باشد، كه آنرا به صورت خبر تعبیروتفسیر كرده، نه اینكه خبر بوده باشد و این مضمون‌ پر اشکار می باشد؛ و در حالتی که تایید صلاحیت تعمیر مساجد و داشتن حق آنرا مشروط كرده به داشتن ایمان، هم به آفریدگار و هم به روز جزا، و بر این پایه آنرا از كفار كه فاقد چنین ایمانی می‌باشند نفی كرده و خلاصه در صورتی‌که در‌این شرط اكتفا به ایمان به خدا تنهایی نكرده و ایمان به روز جزا را هم علاوه كرده است برای این بوده كه مشركین، خدا را قبول داشتند و تفاوت‌شان با مؤمنین صرف نظر از شرك این بود كه آپدیت جزا ایمان نداشتند.

بدین ترتیب حق تعمیر مساجد و جواز آنرا منحصر كرد به كسانی كه آئین آسمانی را پذیرفته باشند، البته آیه شریفه بدین هم اكتفا نكرد، بلكه مسئله نماز قرائت و زكات دادن و نترسیدن جز از معبود را نیز علاوه كرد و فرمود: «وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ»، برای اینکه رده آیه، رده بیان و معرفی كسانی میباشد كه برخلاف كفار از کار‌شان برخوردار می گردند و مشخص و معلوم است كسی كه تارك فروع آئین، آن هم نماز و زكات كه دو ركن از اركان دین‌اند بوده باشد، او نیز به آیه ها خداوند كافر می‌باشد، و صرف ایمان به آفریدگار و روز جزا فایده‌ای به حالش ندارد، ‌هر تعدادی در صورتی كه به گویش منكر آنان نباشد در زمره مسلمان به حساب می آید، زمانی كافر می باشد كه به زبان انكار كند؛ و در‌صورتی‌که از بین فروع آیین تنها از نماز و زكات اسم توفیق،مسجد النبی کوهسنگی مشهد برای این است كه نماز و زكات از آن اركانی هست كه اصلا و در هیچ حالی از اوضاع و احوال تركش جایز نیست.

از این اقتضای مقامی كه گفته شد، به کار گیری می گردد كه مراد ازجمله: به گزاره: «وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ»، خشیت دینی میباشد كه همان عبادت می‌باشد، نه خشیّت و خوف طبیعی و غریزی، زیرا این ‌گونه ترس را همگی دارا‌هستند، مگر اولیاي مقربین، مانند انبیاء كه قرآن کریم ومهربان درباره‌ آن ها فرموده: «الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ کَفى‏ بِاللَّهِ حَسيباً؛ اشخاصی بودند که تبلیغ رسالت‌های الهی می کردند و (صرفا) از او می ­ترسیدند، و از هیچ کس جز خداوند بیم نداشتند و همین بس که پروردگار حسابگر (و مشوق دهنده جاری ساختن آنها) میباشد!»[13]

در تعبیروتفسیر این آیه شریفه «اِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ...»؛ طبق صریح برخی روایات، خواسته از عمران و آبادی مسجد، صرفا ساختمان آن نیست؛ بلکه حضور در آنها و توجه به محافل و مجالس مذهبی که در آنان تشکیل شود و منجر خیال و خاطر آفریدگار هست نیز یک نوع عمران و بلکه مهم­ترین نوع آن شمرده شد‌ه‌است. بنابراین، در نقطه مقابل، آنچه سبب خواهد شد که مردم از خیال خدا غافل شوند و از مساجد بازمانند، ظلمی بسیار گران قدر میباشد.

موقعیت یادشده از ویژگی­های بانیان و متولیان مسجد میباشد.[14]به این ترتیب، درباره ی مسجدسازی شروع (خودسازی) و آنگاه (مسجدسازی) مورد توجه قرار گرفته میباشد؛ شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد اما بیان این شروط برای بانیان و آبادکنندگان مساجد نوعی تأکید خاص بر اهمیت مسجد و شأن و عظمت والای آن میباشد؛ وگرنه هر مسلمانی گرچه از اوصاف و شروط یادشده منتفع نباشد، از منظر دینیً می­ تواند در عمارت و بنای مسجد شرکت کند، با این تفاوت که از فضایل و جایزه ابادگران واقعی منتفع نخواهد شد و شروط مذکور انحصارآور نیست؛ بلکه شرط کمال و قبولی میباشد، نه شرط صحت و جواز. همچنین روشن هست که منظور از «عمارت» تأسیس تنها نیست و عمارت مشمول بنای مسجد، ترمیم و اصلاح آن نیز می ­شود.[15]

اشکار می باشد كه مقصود آيه شریفه تولید مسجد می‌باشد و ملاك تشخيص حقيقت انگيزه سازندگان مساجد را بيان مي‌كند،رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد ولى اين به آن معنا نيست كه عمارت باطنى مسجد مورد نظر نباشد. تعمير حقيقى مساجد وقتى میباشد كه قیمت مسجد احياء شود و نقش حقيقى آن به ظهور رسد. آن­گاه است كه در خانه خداوند، نظر خداى سبحان به اجراء درآمده و افرادى به آن گام مي‌نهند كه پروردگار آن ها را دوست دارد و آنان هم معبود را دوست دارند.

پيامبر گرامى(ص) به ابوذر غفاری مي‌فرمايد: «اى ابوذر! كسى كه دعوت معبود را جواب گويد و در تعمير مساجد خداوند نيكو بكوشد، محرک وی از جانب پروردگار فردوس برين میباشد. ابوذر مي‌گويد: گفتم: چه گونه تعمير كند مساجد خدا را؟ پيامبر(ص) فرمود: صداها در آن بلند نشده و به امور و مطالب باطله پرداخته نشود و محل خريد و فروش نگردد،آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد و مسائل بيهوده را ترك كن تا وقتى در مسجد هستي، پس در صورتی‌که اين كارها را جاری ساختن ندهى و به توصيه‌هايم کار نكني، در روز قيامت كه حقيقت آشكار مي‌گردد و هر كس جزاى عملش را مي‌بيند، جز خويشتن را نبايد نکوهش كني.»[16] پيامبر اسلام(ص) مي‌فرمايد كه اين كارها با شأن و نقش مسجد سازگار نيست و ایفا آن موجب عقاب اخروى مي‌خواهد شد.

مسجد جامع زاهدان یا مسجد جامع مکی اصلی ترین مسجد اهل سنت در استان سیستان و بلوچستان و یکی بزرگترین مساجد ایران می‌باشد. معماری چشم‌نواز و باشکوه مسجد مکی و فضای خاص و دلنشینی که در آن حکم‌فرما میباشد این مسجد را به یک کدام از جاذبه‌های گردشگری زاهدان تبدیل کرده است. استان سیستان و بلوچستان و شهرهای اصلی آن مانند زاهدان یک کدام از قدیمی‌ترین و بااصالت‌ترین نقاط کشور ایران و عالم به‌حساب می‌آیند. این مطقه محل سکونت اقوام بلوچ و سیستانی(فارس) میباشد و به‌دلیل برخورداری از پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی و طبیعت اعجاب‌انگیز و منحصر، یکی‌از شگفت‌انگیزترین بخشها گردشگری ایران به‌حساب می‌آید.
در میان اثر ها تاریخی و جذاب‌های طبیعی استان سیستان و بلوچستان مسجد جامع زاهدان یکی‌از مهم ترین جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی این حوزه‌ میباشد. در طول سال هزاران گردش گر از کشورهای مسلمان حوزه‌ و نقاط متعدد ایران و فقیه برای بازدید از مسجد مکی عازم زاهدان می شود. در حالتی که قصد هجرت به استان سیستان و بلوچستان را دارید قطعاً از مسجد جامع مکی زاهدان که تلفیقی از معماری ایرانی، اسلامی و عثمانی میباشد دیدن فرمایید. درپی این نوشته‌ی‌علمی روزنامه گردشگری الی گشت توضیحات بیشتری در خصوص با مسجد مکی ارائه خواهد داد.
تاریخچه و مختصات مسجد جامع مکی زاهدان
تاریخچه و مختصات مسجد جامع مکی زاهدان و ایجاد کرد آن به سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۵۰ بازمی‌گردد. در سال ۱۳۵۳ عبدالعزیز ملازاده (مولانا عبدالعزیز) روضه خوان بلندپایه و مطرح اهل سنت جمهوری اسلامی ایران پروژه ساخت این مسجد را در محوطه‌ای به مساحت ششصد متر مربع استارت کرد. این مسجد در کنار راس علوم اسلامی زاهدان (دارالعلوم) تشکیل یک مجموعه مذهبی با مقصود یادگرفتن و ترویج تفکرات و فلسفه اسلامی داده‌اند. سازه ابتدایی مسجد مکی از همان سال‌های شروع تأسیس به یکی از مرکز ها اسلامی مهم در شهر زاهدان و استان سیستان و بلوچستان تبدیل شد. با گذشت فرصت و ارتقا جمعیت، کمبود فضای ساختمان مسجد متولیان مسجد جامع مکی را به توسعه ساختمان و تقویت زیرساخت‌های مسجد ترغیب کرد.
پروژه بسط و افزایش ظرفیت
دو دهه بعد از تشکیل داد مسجد جامع مکی زاهدان در سال ۱۳۷۰ پروژه پیشرفت و ارتقاء ظرفیت این مجموعه شروع شد. در اول مرحله از این پروژه یک طبقه بر روی ساختمان اساسی و طبقه هم‌کف آن تشکیل شده. همچنین زیرزمین مسجد در این سال ساخته شد. با وجود احداث این بخش‌های تازه، مهم ترین دستاورد قسمت استارت توسعه و مرمت مسجد مکی زاهدان در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۷۰ نوسازی قسمت داخلی مسجد و طراحی زیبای محوطه باطن ساختمان اساسی است. دومی مرحله بسط مسجد جامع مکی در سال ۱۳۹۰ و تحت نظارات مولوی عبدالحمید آغاز شد.

با الحاق بخشی از ساختمان‌ها و بخشها مسکونی واقع در ضلع شرقی مسجد، پروژه گسترش ساختمان اصلی کلید خورد. با توسعه ساختمان اصلی مسجد در قسمت‌های شمالی و جنوبی، مسجد جامع مکی به اصلی ترین مسجد زاهدان تبدیل شد و در زمان این پروژه اعتنا ویژه‌ای به معماری و طراحی نمای خارجی این مسجد گردیده‌است. در تکمیل اطلاعات مرتبط با تاریخچه و خصوصیات مسجد جامع مکی زاهدان می‌توان به مفاد ذیل اشاره کرد:
تعداد مناره‌ها: چهار مناره
ارتفاع بلندترین مناره: ۹۵ متر
تعداد گنبدها: ۵۳ گنبد
ارتفاع گنبد مرکزی: ۴۶ متر
مساحت: ۳۳ هزار متر مربع
ظرفیت: بیشتراز ۵۵ هزار نفر

معماری مسجد جامع مکی
در‌حالتی که اشاره شد یکی‌از مشخصه‌های اصلی مسجد مکی معماری خوشگل و متعدد آن است. در واقع می‌قدرت اعلام‌کرد که معماری مسجد جامع مکی با همه مساجد جامع و بزرگ ایران تفاوت دارااست و این دستور دلیل مهم تبدیل شدن این مسجد به یکی‌از جاذبه‌های گردشگری زاهدان میباشد. در دومین مرحله از توسعه و نوسازی مسجد جامع زاهدان طرح‌هایی برای معماری فضای داخل و خارج مسجد در نظر گرفته شد و به ایفا در آمد.

با اجرای این طرح‌ها تغییرات چشمگیر و مهمی در ظاهر و فضای مسجد به‌وجود آمد. پس از گذشت بیش از یک دهه از تجدید بنا و پیشرفت مسجد مکی موقتا این سازه جذاب همچون مرواریدی درخشان در قلب زاهدان هر گردشگری را مسحور زیبایی و شکوه خود می‌کند. از سه سبک معماری عثمانی (نمای بیرونی)، اسلامی (فضای داخلی) و ایرانی (تزیینات داخلی) با ظرافت هرچه تمام‌تر در ساخت این شاهکار دیدنی الهام گرفته شد‌ه‌می باشد.
نمای خارجی مسجد
نمای خارجی مسجد جامع مکی با الهام از مساجد بزرگ فرصت عثمانی و مساجد دارای شهرت ترکیه طراحی شده است. شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهدمناره‌ها و ساختمان سفید رنگ این مسجد برای اکثری از گردشگران و کارشناسان تداعی‌گر مسجد مشهور سلطان احمد استانبول است. در طراحی فضای داخلی مسجد جامع زاهدان اعتنا ویژه‌ای به روشنایی اطراف و نورگیر بودن فضای داخلی گردیده‌است.
به همین مراد پنجره‌ها و نورگیرهای متعددی در سقف ساختمان اساسی تعبیه شده میباشد تا نوروفروغ مطلوب و مناسبی در زمان روز فراهم گردد. این فضای روشن و پر نوروروشنایی آرامش و معنویت خاصی القا می‌کند که با با الهام از مسجدالنبی در مدینه طراحی شده است. یک کدام از تحسین‌برانگیزترین مشخصه‌های معماری مسجد جامع مکی زاهدان اعتنا به معماری و هنر ایرانی در طراحی فضای داخلی آن می باشد. تزیینات و گچ‌بری‌های داخل مسجد از شبستان‌ها و سقف‌ها گرفته تا ستون‌ها و محراب‌ها کلیه با الهام از معماری اصیل و ناب ایرانی انجام گرفته است.

اطلاعات تکمیلی برای بازدید از مسجد جامع مکی
مسجد جامع مکی زاهدان یکی مهمترین جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی شرق جمهوری اسلامی ایران است که بازدید از آن مجال و گذشت مجال را برای بخش اعظمی از گردشگران بی‌مضمون‌ می‌کند.رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد برای لذت بردن از هجرت به سیستان و بلوچستان افسانه‌ای و بازدید از مسجد جامع مکی خوب میباشد فصول فصل‌پاییز و زمستان را انتخاب فرمائید. دمای معتدل هوا به‌ویژه در پاییز لذت مهاجرت بدین حیطه از کشور ایران را دوچندان خواهد کرد. بهترین وقت روز برای بازدید از مسجد جامع زاهدان هم ساعت‌های نزدیک به نماز می باشد. تماشای اجتماع بلندمرتبه و تأثیرگذار شهروندان برای تلاوت نماز جماعت فعلا و هوای خاصی ایجاد می‌کند که هر گردشگری را ذیل تأثیر قرار می‌دهد.
برای بازدید کامل از مسجد باشکوه مکی زاهدان حد اقل دو ساعت زمان مایحتاج میباشد. آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد بعد از اتمام این بازدید مکاشفه‌وار آیتم‌های بسیار نیکی در حوالی مسجد جامع زاهدان پیش روی گردشگران می باشد. بازار سنتی و دیدنی سلمان‌زاده یک کدام از این مکان ‌های زیبا است که فضا سنتی و صمیمی آن بسیار تأثیرگذار میباشد. موزه بلندمرتبه و باشکوه زاهدان، موزه پست و خانه ابویی از دیگر جاذبه‌های تاریخی پر اسم و رسم زاهدان می‌باشند که در نزدیکی مسجد جامع مکی قرار دارا‌هستند. یکی از بهترین پیشنهادها بعداز بازدید مسجد مکی رفتن به رستوران‌های قشنگ و دلنشین زاهدان می‌باشد. در شعاع دو کیلومتری مسجد مکی حدود ده رستوران سنتی و کافی‌شاپ زیبا وجود دارااست. تجربیات صرف غذاهای محلی و منحصر به فرد استان سیستان و بلوچستان یا نوشیدن یک فنجان قهوه خاطرات بی‌نظیری از این سفر به یادگار خواهد گذاشت.
کلام پایانی
مسجد جامع مکی موقتی مطرح ترین مسجد زاهدان و محل برگزاری نماز جمعه شهروندان اهل تسنن می باشد. مسجد النبی کوهسنگی مشهدتولیت این مسجد با عبدالحمید اسماعیل زهی (مولوی عبدالحمید) است. از سال ۱۳۶۵ تا به امروز این مسجد جالب محل برگزاری نماز جماعت میباشد. نکته جالب دقت درباره‌ی این مسجد باشکوه مشارکت پر رنگ مردم زاهدان در توسعه و مدیر این مسجد به‌عنوان یک سازمان مذهبی مردم‌نهاد می باشد.
سالانه بالغ بر ده هزار توریست از فضای فوق‌العاده و خاص مسجد جامع زاهدان دیدن می‌کنند و از تجربه وقار بکر و ناب این مسجد زیبا به وجد می آیند. مسجد جامع مکی در خیابان خیام شهر زاهدان جای‌دارد و در صورتی اشاره شد اوقات نماز و روزهای جمعه زمان مناسبی برای بازدید از این مسجد می باشد. اما در شرایطی‌که عشق و علاقه دارید خلوت بی‌مانند و بی سر و صدا مسجد مکی را تجربیات نمایید می‌توانید در ساعات دیگر هم بدین مسجد مراجعه کنید. سیستان و بلوچستان مرزو بوم اسرار آمیز و باستانی شرق کشور‌ایران با دنیایی از دیدنی‌های حیرت‌انگیز میباشد که مسجد مکی زاهدان یکی‌از بهترین نمونه‌های این ادعا به‌حساب می‌آید.

1- امام حسین علیه السلام: ما حزب چیرۀ خداییم و فامیل و نزدیکان فرستاده آفریدگار صلى الله علیه و آله و اهل بیت منزه وی و یکى از دو چیز گران‌بهایى که فرستاده خداوند صلى الله علیه و آله، در کنار کتاب خداى متعال و بعداز آن قرار بخشید؛ کتابى که ذکر هر چیز در آن می‌باشد و فسخ، مسجد النبی کوهسنگی مشهد از پس و پیش، به آن خط مش ندارد و در تعبیروتفسیر آن، بر ما پشت گرمی مى‌خواهد شد و در تأویلش در نمى‌مانیم؛ بلکه حقایقش را دنبال مى‌کنیم.

از ما اطاعت نمایید که اطاعت از ما واجب میباشد؛ چون با اطاعت معبود و پیامبرش همدم میباشد. پروردگار عز و جل فرموده میباشد: آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد «از خداوند و فرستاده و اختیارداران خویش، اطاعت فرمائید و چنانچه در چیزى اختلاف کردید، آن را به پروردگار و نبی گشوده گردانید» و فرمود: «و در حالتی که به رسول و اختیارداران خویش گشوده مى‌گرداندند، بى‌شک و تردید، به واقعیت آن پى مى‌بردند و در‌حالتی که فضل و ادب و عفو وبخشش آفریدگار بر شما خلا، همۀ شما، رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد جز اندکى، از شیطان پیروى مى‌کردید».[39]

2- امام حسین علیه السلام، خطاب به فَرَزدَق شعر سرا: اى فَرَزدَق! این خاندان، به اطاعت از شیطان چسبیدند و اطاعت [خداى] رحمان را وا نهادند و خرابی را در زمین، آشکار کردند و احکام پروردگار را فسخ نمودند و شراب نوشیدند و اموال فقیران و بینوایان را از آنِ خویش کردند. اینجانب، شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد سزاوارترین کس به قیام براى یارى آئین معبود و عزّت بخشیدن به آئین وی و جهاد در خط مش وی هستم تا «امر معبود، والاترین باشد».[40]

3- حسین علیه السلام طومار‌اى نگاشت و با یکى از وابستگانش به اسم سلیمان، براى سران سپاه بصره و بزرگان آن جا، مانند صاحب و مالک بن مَسمَع بکرى، احنف بن قیس، مُنذِر بن جارود، مسعود بن عمرو، قیس بن هیثم و عمرو بن عبید اللّٰه بن مُعمّر ارسال کرد.

متن نامۀ واحدى که براى بزرگان [بصره] ارسال کرد [، اینگونه میباشد]: «امّا سپس، آفریدگار، محمّد صلى الله علیه و آله را بر خلقش برگزید و با نبوّت خود، گرامى داشت و براى رسالتش برگزید. بعد از آن، پروردگار اورا به سوى خود برگرفت، در حالى که براى بندگانش خیرخواهى کرده بود و آنچه براى آن نبی گردیده بود، ابلاغ کرد.

ما خویشان و اولیا و اوصیا و وارثان وی هستیم که در بین عموم، سزاوارترینِ عموم به منزلت وی هستیم؛ امّا خویشان ما، مقام مارا از آنِ خویش کردند و ما رضایت دادیم و تفرقه را ناخوش داشتیم و تندرست [امّت] را دوست داشتیم.

ما مى‌دانیم که به‌این حقّ جانشینى رسول صلى الله علیه و آله سزاوارتر از کسى هستیم که آن را به دست گرفته میباشد... پیامبر‌ام را با این طومار به سوى شما روانه کردم. اینجانب، شما‌را به کتاب آفریدگار و سنّت نبی صلى الله علیه و آله فرا مى‌خوانم که بى‌شک وتردید، سنّت، مرده و بدعت، زنده گشته میباشد و درصورتی که گفته‌ام را بشنوید و فرمانم را اطاعت نمایید، شمارا به راه و روش هدایت، ره‌نمون مى‌نحس. والسّلام علیکم و رحمة اللّٰه وبرکاته!».[41]

4- امام حسین علیه السلام، در سخنانى با یاران حرّ بن یزید: اى عموم! درصورتی که زهدوتقوا رایحهَرزید و حق را براى اهلش به رسمیت بشناسید، این، آفریدگار را خوب خشنود مى‌نماید. ما اهل بیت، به سرپرستى این فرمان (حکومت) بر شما از این مدّعیان که حقّى ندارند و در میانِ شما با ستم و تجاوز، خوی مى‌نمایند، سزاوارتریم. در صورتی مارا خوش ندارید و حقّ مارا نمى‌شناسید و نظرتان غیر از آن چیزى میباشد که نوشته‌ها و فرستادگان شما به اینجانب رساندند، گشوده مى‌گردم.[42]

مأمون عالمترین خلفا و بلکه شاید عالمترین سلاطین دنیا میباشد. دربین سلاطین دنیا شاید عالمتر،مسجد النبی کوهسنگی مشهد دانشمندتر و علم دوست تر8 از مأمون نتوان پیدا کرد. و در اینکه در مأمون میل روحی و فکری هم به تشیّع بوده گشوده بحثی وجود ندارد، زیرا مأمون خیر صرفا در جلساتی که حضرت رضا کمپانی می کردند و شیعه‌ها حضور داشتند دم از تشیّع می زده میباشد، (در جلساتی که اهل تسنّن حضور داشته اند نیز اینگونه بوده میباشد).

«ابن عبدالبِّر» که یکی‌از علمای دارای شهرت اهل تسنّن میباشد این داستانی را که در کتاب ها شیعه می‌باشد،آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد در آن کتاب معروفش نقل نموده است که روزی مأمون چهل نفر از اکابر علمای اهل تسنّن در بغداد را احضار می نماید که هکر نست بیائید نزد اینجانب. هکر نست میاید از آن ها پذیرائی می نماید و میگوید: اینجانب میخواهم با شما در قضیه خلافت دعوا کنم. کمی از این مباحثه را آقای (محمّد تقی) شریعتی در کتاب «خلافت و ولایت» نقل کرده اند. به طبعً کمتر عالمی از علمای آئین را اینجانب چشم ام که به خیر و خوبی مأمون در مورد خلافت عامل نموده باشد؛ با تک تک اینها در قضیه خلافت امیرالمؤمنین مباحثه کرد و تمامی را مغلوب نمود.

در احادیث شیعه هم آمده میباشد، و مرحوم آقا روحانی عبّاس قمی نیز در کتاب «منتهی الآمال» نقل می نماید که فردی از مأمون پرسید که تو تشیّع را از کی آموختی؟ اظهار کرد: از پدرم هارون. می خواست بگوید: پدرم هارون هم میل شیعی داشت. آن‌گاه قصه مفصّلی را نقل می نماید، می‌گوید: پدرم میل شیعی داشت، به موسی بن جعفر اینگونه ارادت داشت، اینگونه عشق و علاقه مند بود، اینگونه و چنان بود، البته در عین درحال حاضر با موسی بن جعفر به بدترین صورت شغل میکرد. اینجانب یک وقت به پدرم گفتم: تو که اینگونه اعتقادی درباره این انسان داری پس چرا با وی این جور اخلاق میکنی؟ اظهار کرد: «اَلْمُلْکُ عَقیمٌ» (مثلی میباشد در عرب) یعنی مُلک،رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد فرزند نمی شناسد تا چه برسد به چیز دیگر. بیان کرد: پسرک اینجانب! چنانچه تو که فرزند اینجانب هستی با اینجانب بر رمز خلافت به منازعه برخیزی، آن چیزی را که چشمانت در وی است از روی تنت بر می‌دارم، یعنی سرت را از تنت جداگانه می‌کنم.

پس در اینکه در مأمون رغبت شیعی بوده شکی وجود ندارد، منتها به وی می‌گویند: «شیعه امام کش». مگر عموم کوفه میل شیعی نداشتندشماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و امام حسین را کشتند؟! و در اینکه مأمون مرد دانا و دانش دوستی بوده نیز شک وتردیدّی وجود ندارد و این باعث گردیده که اکثری از خارجی ها معتقد بشوند که مأمون روی نظریه و خلوص نیّت، ولایتعهدی را به حضرت رضا تسلیم کرد و رویدادها زمان بازدارنده شد، چون حضرت رضا به اَجَلِ طبیعی از عالم رفت و مسئله منتفی شد. اما این مقاله البتّه از حیث علمای شیعه صحیح وجود ندارد، قرائن هم برخلاف آن میباشد. در‌حالتی که مقاله تا این مقدار صمیمی و جدّی می بود واکنش حضرت رضاعلیه السلام در مورد قبول ولایتعهدی این چنین خلا که بود. ما می‌بینیم حضرت رضاعلیه السلام قضیّه را به شکلی که جدّی باشد تلقّی نکرده اند.